اصول صحیح برنامه‌ریزی درسی

در 7 بخش و به طور خلاصه به بررسی این اصول می پردازم و بعد از آن نوبت به تعریف گام هایی برای رسیدن به برنامه ای ایده آل خواهد رسید.

یک اصل ثابت شده در آزمون سراسری مبنی بر «تعادل مطالعاتی» وجود دارد که به ما می گوید هر قدر پراکندگی درصد های ما در آزمون سراسری کم تر باشد، رتبه ی بهتری را بدست می آوریم. بنابراین همه دروس باید طوری مطالعه بشوند که میزان پاسخ گویی ما به آن ها دارای کم ترین واریانس باشد. برای اینکه این اصل را رعایت کنیم چه راه حلی دارید؟

به دو مثال زیر توجه کنید و درصدهای این دو داوطلب را با هم مقایسه کنید:

دانش آموز  A: ریاضیات: 55%، فیزیک: 45%، شیمی: 55%، ادبیات: 55%، عربی: 71%، دینی: 70%،  زبان: 20% – رتبه: 3676

دانش آموز B : ریاضیات: 72% ، فیزیک: 18%، شیمی: 60%، ادبیات: 60%، عربی: 75%، دینی: 45%، زبان: 74% – رتبه: 5085

همانطور که می بینید داوطلب B تنها در دو درس فیزیک و دینی نسبت به داوطلب A درصد کم تری را دارد ولی رتبه های آن دو میزان اهمیت تعادل مطالعاتی و همچنین کم بودن پراکندگی بین درصدها را به خوبی نشان می دهد.

دانشمندان و محققان به این نتیجه رسیدن که ابتدا و انتهای هر «بازه ی زمانی مطالعه» دارای بیش ترین میزان یادگیری و یادآوری است. یعنی اگر داوطلبی 5 ساعت متوالی به مطالعه بپردازد دارای 2 زمان حداکثر یادگیری و یادآوری خواهد بود و اگر داوطلبی همین حجم مطلب را در 4 واحد 75 دقیقه ای مطالعه کند دارای 8 زمان حداکثر یادگیری و یادآوری است. بنابراین پیشنهاد من به شما بنا بر آهنگ زمانی مطالعه، داشتن واحد های 75 دقیقه ای و بین هر واحد مطالعاتی 15 دقیقه استراحت است.

با توجه به اصل بالا، به عنوان مثال ساعت های مطالعه ی یک داوطلب در روزهای تعطیل بصورت زیر خواهد بود:

«واحد اول از ساعت 8 الی 9:15، واحد دوم از ساعت 9:30 الی 10:45، واحد سوم از ساعت 11 الی 12:15، واحد چهارم از ساعت 12:30 الی 13:45، واحد پنجم از ساعت 16 الی 17:15، واحد ششم از ساعت 17:30 الی 18:45، واحد هفتم از ساعت 19:15 الی 20:30، واحد هشتم از ساعت 21:30 الی 22:45.»

نکته اول: داوطلب از ساعت 13:45 الی 16 زمان دارد به کارهای روزمره زندگی از جمله نهار، نماز و همچنین خواب بپردازد.

نکته دوم: ساعت 20:30 الی 21:30 را برای صرف شام و همچنین خواندن نماز در نظر گرفته شده است.

در آزمون سراسری یک داوطلب رشته ریاضی باید به سوالات 7 نوع درس مختلف، همزمان و در کنار هم، پاسخ بدهد. بنابراین ذهنش باید طوری تربیت شده باشد که توانایی انتقال یا شیفت ذهنی را داشته باشد. در اصل سوم و یا اصل «تنوع مطالعاتی» وظیفه ی ما ترتیب ذهنمان است. به این صورت که می بایست در یک روز حداقل 3 عنوان درس مختلف را مطالعه کنیم تا ذهنمان برای شیفت مطالب در سر جلسه ی آزمون سراسری تربیت بشود.

2 نکته ی بسیار مهم را در قالب اصل چهارم یعنی اصل «ترتیب مطالعه ی دروس» باید به شما دوستان عزیز بگویم. اول اینکه نباید دروس اختصاصی را با هم و دروس عمومی را با هم و پشت سر هم خواند. پیشنهاد من به شما برای برنامه ریزی رعایت ترتیب «اختصاصی، اختصاصی، عمومی، اختصاصی» و یا «اختصاصی، عمومی، اختصاصی، عمومی» است.

دوم هم اینکه درس هایی که به آن ها علاقه ندارید را نباید در ابتدا و انتهای واحدهای مطالعاتی قرار بدهید. اگر این درس ها را در ابتدا و انتهای واحدهای مطالعاتی قرار بدهید امکان مطالعه نکردنشان زیاد خواهد شد. در صورتی که اگر در میان واحدهای مطالعاتی دیگر قرار بگیرند شما به اندازه ی کافی گرم شده اید که تن به مطالعه ی چنین دروسی بدهید! پیشنهاد می کنم برای شروع واحدهای مطالعاتی و یا پایان دادن به مطالعه از درس هایی استفاده کنید که میزان علاقه ی شما به آن ها زیادست.

تا حالا شده است که به دلیل نرسیدن به برنامه ی مطالعاتی با خود گفته باشید که «امروز که نشد! از فردا می خونم!»…؟ حتما چنین اتفاقی در سال های گذشته برای شما افتاده است. اصل پنجم با نام «واحد جبرانی» برای جلوگیری از چنین اتلاف زمانی به وجود آمده است.

در این اصل ما باید 10% از کل ساعت مطالعه ی هفتگی را به واحدهای جبرانی اختصاص بدهیم که در صورت عدم مطالعه ی واحدهای دیگر، آن ها را به این واحدها انتقال بدهیم. در صورتی که همه ی واحدها در سر جای خودشان مطالعه بشوند، می توانیم در واحدهای جبرانی به تقویت درس هایی که در آن ها ضعیف هستیم بپردازیم.

«مطالعه درس روز در همان روز» مهم ترین اصل مطالعاتی برای دانش آموزان دوازدهم و فارغ التحصیلانی است که در کلاس های کنکور شرکت می کنند. یادتان باشد که به عنوان مثال در روش مطالعه دروس تمرینی مثل حسابان مهم ترین کار شما تست زنی به شیوه ی آموزشی خواهد بود و حتما می دانید که برای تست زنی باید به مطالب درسی تا حد زیادی تسلط پیدا کرده باشید. اگر درسی که به شما تدریس شده را در همان روز تدریس در منزل مطالعه کنید، با سرعت خیلی بیش تری به این حد از تسلط می رسید که بتوانید شروع به تست زنی کنید و این یعنی سبقت!

و در نهایت به اصلی می رسیم که برای همه ی شما عزیزان به شدت خوشایند است! «خواب و استراحت» هم امر بسیار مهمی است که برخی موارد به طور نامحسوسی اثرات مخربی به همراه خواهد داشت. دانش آموزانی داشته ام که کم می خوابیدند و چون صبح ها سرحال از خواب بلند می شدند فکر می کردند که همه چی رو به راه است! در صورتی که این کم خوابی تا حد زیادی ولی نامحسوس بر میزان یادگیری و تمرکز و دقت شما در هنگام مطالعه اثرات منفی خواهد گذاشت. به طور طبیعی برای سن شما، متخصصان 6 الی 8 ساعت خواب تعریف کرده اند. پیشنهاد من این است که حداقل 5 ساعت از این مقدار به صورت متوالی و در شب باشد. همه ی شما باید در هر هفته یک نیم روز (6 ساعت) را به تفریح و استراحت اختصاص دهید و به هر کاری که از آن لذت می برید بپردازید. این 6 ساعت را اتلاف زمان ندانید و به چشم دورخیزی برای شروع هفته ی آینده به آن نگاه کنید.