هدف و ماهیت
گسترش مراکز بیمارستانی دارای اتاق عمل جراحی و نیاز روزافزون به افراد کاردان برای اداره‌ی اتاق‌های عمل جراحی، بیانگر نیاز جامعه به تکنسین اتاق عمل است. افرادی که می‌توانند درمسائل فنی، پزشکان جراح را یاری دهند. فارغ‌التحصیلان رشته اتاق عمل می‌توانند در اتاق عمل به جراحان کمک‌های لازم فنی را ارائه دهند. همچنین این دسته از متخصصان می‌توانند وسایل جراحی و استریل را جهت استفاده آماده نمایند و اداره اتاق عمل را به عهده گیرند. در سراسر دنیا برنامه‌ی اتاق عمل به دو صورت ارائه می شود: در حالت اول دانش‌آموختگان رشته‌ی کارشناسی پرستاری (پس ازکسب مدرک لیسانس) در یک دوره 1-2 ساله برای ورود به اتاق عمل آموزش می‌بینند. در حالت دوم دانشجویان در مقطع کاردانی آموزش‌های عمومی دوره اتاق عمل را می‌گذرانند و برای ایفای نقش بعنوان فرد سیار و اسکراب آماده می‌شوند و سپس درصورت تمایل در یک دوره‌ی 5/1-5/2 ساله برای ایفای نقش بعنوان کمک اول جراح آماده می‌شوند. بعنوان مثال با نگاهی به انجمن پرستاران دانشگاه کارولینسکا مشخص می‌شود که پرستاران پس از طی دوره‌ی کارشناسی و اخذ پروانه کار به صورت RN، می‌توانند با گذراندن یک دوره‌ی دانشگاهی مصوب به مدت 45 هفته (تقریبا یکسال) مدرک تحصیلی اتاق عمل دریافت نموده و بعنوان یک فرد با تجربه در اتاق عمل مشغول به کار گردند و یا در کالج پرستاران اتاق عمل استرالیا، پرستاران پس از دوره‌ی کارشناسی و اخذ پروانه‌ی کار به صورت RN می‌توانند طی یک دوره‌ی دانشگاهی مصوب با گذراندن 27 موضوع درسی به صورت پرستار متخصص قبل، حین و بعد از عمل در نقش‌های پرستار بیهوشی، پرستار سیرکولیت، پرستار ثبت، پرستار تجهیزات، کمک جراح، پرستار ریکاوری و بعد از عمل و پرستار بررسی و شناخت و آموزش به بیمار قبل از عمل فعالیت کنند.
نظری بر استانداردهای مراقبت از بیماران در انجمن پرستاران اتاق عمل آمریکا نیز نشان می‌دهد که دانشجویان دوره‌های تکنسین اتاق عمل می‌توانند تا دوره‌های تخصصی بالاتر ادامه تحصیل دهند. با ذکر این نکته که افراد هر دوره‌ای شرح وظایف خاص خود را دارند و نقش افرادی که دوره تخصصی را طی کرده‌اند با تکنسین اتاق عمل تفاوت دارد. با نگاهی بر استانداردهای مراقبت از بیمار در انجمن پرستاران اتاق عمل آمریکا نشان می‌دهد که دانشجویان دوره‌های تکنسین اتاق عمل می‌توانند تا دوره‌های تخصصی بالاتر ادامه تحصیل دهند. با ذکر این نکته که افراد هر دوره‌ای شرح وظایف خاص خود را دارند و نقش افرادی که دوره‌ی تخصصی را طی کرده‌اند با تکنسین اتاق عمل تفاوت دارند. با نگاه به استانداردهای انجمن تکنولوژیست‌های جراحی (AST) نیز مشاهده می‌شود که افراد شاغل در اتاق عمل دارای مدارک متقاوتی می‌باشند بعنوان مثال تکنولوژیست‌های جراحی برای ایفای نقش اسکراب در سه سطح 1-2-3 آموزش می‌بینند. در سطح اول فرد در عمل‌های عمومی وارد می‌شود در سطح دوم می‌تواند در عمل‌های تخصصی‌تر ایفای نقش نماید و در سطح سوم فرد در حوزه‌ی مدیریت نیز وارد می‌گردد.
رشته اتاق عمل در ایران در مقطع کاردانی بین سال‌های 1366 تا1380و در مقطع کارشناسی پیوسته و ناپیوسته ازسال 1387 در دانشکده‌های مختلف سطح کشور راه اندازی گردید. این رشته در دانشکده‌های پیراپزشکی و یا پرستاری به دانشجویان ارائه می‌گردد. در این دانشکده‌ها گروه اتاق عمل متولی اداره‌ی دانشجویان در رشته اتاق عمل می‌باشد. در کشور ایران تاکنون رشته‌ای مشابه رشته‌ی کارشناسی اتاق عمل وجود نداشته است و دانشجویان در دوره‌های کاردانی اتاق عمل شروع به تحصیل نموده و در صورت تمایل به ارتقاء علمی و عملی خود با شرکت در کنکور کارشناسی ناپیوسته به عنوان پرستار در اتاق عمل یا سایر بخش‌ها مشغول به کار می‌شوند.
ضرورت وجود حرفه و ارتقاء حرفه‌ای
تکنولوژیست‌های اتاق عمل عضو مهمی از تیم‌های بهداشتی بوده که در تماس نزدیک با جراحان، متخصصان بیهوشی و پرستاران در راستای تامین مراقبتی مطلوب برای بیماران فعالیت می‌کنند و از آن‌جا که سنگ زیر بنایی رشد و توسعه یک حرفه، آموزش آن حرفه می‌باشد. انتظار می‌رود که میزان نیاز به تکنولوژیست‌های اتاق عمل سریع‌تر از حد متوسط افزایش یابد. علت این امر افزایش تعداد و انواع اعمال جراحی و رشد جمعیت و نیز افزایش تعداد و نیز افزایش میزان سالمندی است (زیرا افراد سالمند نیاز به اعمال جراحی بیشتری دارند). از طرفی تغییرات وسیع و چشم‌گیر موجود در تکنیک‌های جراحی نیازمند هم سطح شدن تکنسین‌های جراحی با نقش‌ها و وظایف جدید بوده و برنامه‌ی آموزشی کنونی برای برآوردن نیازهای پرسنل اتاق عمل در آینده کافی نخواهد بود. و با ایجاد رشته‌ی کارشناسی اتاق عمل امکان دستیابی به بخشی از مهارت و دانش مورد نظر را پیدا خواهند نمود.
رسالت رشته
رسالت رشته اتاق عمل در مقطع کارشناسی پیوسته تربیت نیروی انسانی آگاه، متعهد و کارآمد است که باکسب توانایی‌های حرفه‌ای در اتاق عمل و بهره‌مندی از دانش و تکنولوژی روز، خدمات مورد نیاز مراقبتی و آموزشی مقرون به صرفه را در بالاترین سطح استاندارد جهت تعمیم، حفظ و ارتقاء سطح سلامت بیمار و جامعه ارائه دهند.
توانایی فردی مورد نیاز برای رشته
برای انجام استانداردهای این حرفه، صداقت و پای‌بندی به اصول اخلاقی ضروری است. یک تکنولوژیست اتاق عمل شایسته، باید نگرشی مراقبتی نسبت به بیمار و دیگر اعضای تیم‌های جراحی و محیط داشته باشد. وی بعنوان عضوی از تیم اتاق عمل، باید قادر باشد که با سرعت و با دقت به جزئیات کار کند. قادر به اولویت‌بندی مسائل در شرایط اورژانسی و پر استرس باشد، بنابراین نیاز به افرادی است که احساس مسئولیت شدید و شخصیت با ثبات داشته، صبور و علاقه‌مند به کمک به دیگران بوده و به نیازهای بیمار و دیگر اعضای تیم جراحی حساس باشند. و از آن‌جا که کار در اتاق عمل نیاز به ایستادن برای مدت زمان طولانی و توانایی برای جابجایی و بلندکردن اشیا سنگین دارد و فرد را در معرض مناظر و بوهای ناخوشایند، بیماری‌های مسری و مواد خطرناک قرارمی‌دهد، فرد باید توانائی جسمی لازم را داشته باشد.
امکان ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر
نظر به اینکه این رشته، رشته‌ای کاملاً نوپا می‌باشد، در حال حاضر به نظر می‌رسد دانش‌آموختگان این رشته بتوانند در آینده در رشته‌های مرتبط مانند آناتومی، فیزیولوژی، مهندسی تجهیزات پزشکی، کمک اول جراح و … ادامه تحصیل دهند. اعضای این گروه امیدوار هستند که بتوانند با تلاش خود در جهت ارتقاء و اعتلای این حرفه گامی هر چند کوچک بردارند.
فرصت‌های شغلی
اغلب تکنولوژیست‌های اتاق عمل دربیمارستان‌ها و مراکز مراقبتی سیار استخدام می‌شوند. اگرچه بیمارستان‌ها اولین استخدام‌کننده‌ی این گروه می‌باشند، اما انتظار می‌رود استخدام آن‌ها در مراکز جراحی سیار، مراکز مراقبتی سرپایی و مطب‌های پزشکان افزایش یابد. به هرحال به علت زمینه‌ی آموزشی وسیع و تخصصی که این افراد دارند، سازمان‌های استخدام‌کننده و این دانش‌آموختگان می‌توانند گزینه‌های زیر را نیز در نظر بگیرند:
- تخصص یافتن در زمینه‌های مورد علاقه مانند جراحی قلب، ارتوپدی و اطفال و …
- استخدام توسط یک سازمان پزشکی برای ارائه‌ی محصولات آن‌ها.
- آموزش تکنولوژیست‌های اتاق عمل.
- خدمات نظامی
- استخدام بعنوان مشاور
البته برخی از این مشاغل نیاز به دوره‌های آموزشی اضافی دارد.
طول دوره‌ی کارشناسی اتاق عمل
طول دوره‌ی کارشناسی پیوسته رشته‌ی اتاق عمل و نظام آموزشی آن مطابق آئین‌نامه آموزشی دوره کارشناسی پیوسته و ناپیوسته مصوب شورای عالی برنامه‌ریزی علوم پزشکی است. مدت تحصیل حداقل 4سال و حداکثر 5سال (در شرایط خاص و با موافقت آموزش کل دانشگاه علوم پزشکی مثل مرخصی تحصیلی و …) می‌باشد.
انتخاب رشته فرآیند پیچیده‌ای است که نیاز به تخصص بالایی دارد. جهت انجام انتخاب رشته‌ی دانشگاهی توسط مهندس علی قاسمی با ما تماس بگیرید.