هدف و ماهیت
رشته بیناییسنجی با دو شاخه‌ی اصلی چشم پزشکی و بیناییسنجی و اپتومتری، وظیفه‌‌ی حفظ و نگهداری سلامت و بهداشت این عضو ظریف و مهم را بر عهده دارد. ما در اینجا شاخه‌ی ناشناخته‌تر این علم یعنی بیناییسنجی را که در رشته‌ی دانشگاهی بینایی سنجی تدریس می‌شود معرفی می‌کنیم. رشته بیناییسنجی علم مراقبت‌های بینایی است و کارشناسان رشته بیناییسنجی به عنوان مراقبین بهداشت چشم مسئولیت حفظ و سلامت بینایی را بر عهده دارند.
سازمان بهداشت جهانی، رشته بیناییسنجی را مراقبت از بینایی می‌داند. به این معنا که یک بیمار چشم در آغاز باید توسط یک بینایی‌سنج معاینه شود تا اگر دچار عیوب انکساری، اختلالات دید دو چشمی، انحرافات عضلانی، انکسار چشم و مواردی از این قبیل بود توسط متخصص بینایی‌سنج معاینه گردد و در غیر این صورت به پزشک متخصص ارجاع داده می‌شود.
تشخیص و تصحیح عیوب انکساری (نزدیک بینی، دوربینی و آستیگماتیسم) با تجویز عدسی‌های مناسب مانند عدسی‌های عینک یا لنزهای عکاسی، تشخیص و تصحیح اختلالات دید دو چشمی و تنبلی چشم، تعیین بهداشت عمومی چشم و بهداشت بینایی در محیط‌های کار و تحصیل و دادن آموزش لازم در این زمینه بر عهده بینایی‌سنج است.
تهیه و تجویز وسایل کمک بینایی مانند اکولرهای ساده و مرکب، سیستم‌های تلسکوپیک و تلویزیون‌های مدار بسته برای نیمه‌‌بینایان و اندازه‌گیری میدان بینایی در تخصص فارغ‌‌التحصیلان رشته بیناییسنجی می‌باشد.
رشته چشم پزشکی و رشته بیناییسنجی در کنار هم قرار دارند این دو رشته در بعضی از مواقع از هم مجزا هستند. مثلاً تعیین نمره عینک یا تصحیح اختلالات دید در تخصص اپتومتریست است و چشم پزشکان در زمینهی بیماری‌های چشم به خصوص جراحی متبحر هستند.
مقاطع تحصیلی و گرایش‌های رشته بیناییسنجی
علم بینایی دارای دو شاخه‌ی اصلی چشم پزشکی و بیناییسنجی می‌باشد. که هر یک از این دو شاخه به شاخه‌های فرعی‌تری تقسیم می‌شوند. مثلاً رشته‌ی چشم پزشکی در دورهی فوق تخصصی دارای شاخه‌های تخصصی‌تر از قبیل تخصص در زمینهی جراحی پلک، فشار چشم و شبکیه می‌باشد ( دانشجویان برای تحصیل در رشته‌ی چشم پزشکی باید دوره پزشکی عمومی را بگذرانند و پس از موفقیت در آزمون‌های دکترای تخصصی به تحصیل در این رشته مشغول شوند).
رشته بیناییسنجی در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا می‌باشد که در مقطع لیسانس دارای گرایش خاصی نیست و به صورت عمومی ارائه می‌گردد.
رشته بیناییسنجی در دورهی فوق‌لیسانس و دکترا دارای گرایش‌های تخصصی مانند ناهنجاری‌های دید دو چشمی و تمرینات اپتومتریک، وسایل کمک بینایی و تجویز لنزهای نامرئی است. یعنی یک متخصص بینایی‌سنج در این زمینه‌ها اطلاعات تخصصی‌تر و بیشتری نسبت به یک چشم پزشک دارد.
فرصت‌های شغلی رشته بیناییسنجی
مردم اگر قابلیت‌های یک بینایی‌سنج را بدانند، متوجه می‌شوند که در بسیاری از مواقع به جای مراجعه به چشم پزشک باید به بینایی سنج مراجعه کنند. چون بیشتر مردم برای عیوب انکساری، تنبلی یا انحرافات چشم به چشم پزشک مراجعه می‌کنند و تمامی این موارد در حیطه‌ی کار یک بینایی‌سنج است مثلاً برای درمان انحرافات چشم 5 روش وجود دارد که 4 روش در حیطه‌ی کار اپتومتریست و یک روش در حیطه‌ی کار چشم پزشک است.
فارغ‌‌التحصیلان رشته بیناییسنجی علاوه بر این که می‌توانند بطور مستقل مطب باز کنند و در زمینهی تخصص خود فعالیت کنند تنها افرادی هستند که در زمینهی ارائه‌ی عینک‌های مربوط به عیوب انکساری به طور علمی و دانشگاهی تخصص دیده‌اند.
از دیگر فعالیت‌های یک بینایی‌سنج می‌توان به موارد زیر اشاره کرد. مشاوره در مورد بهداشت چشم و مشکلات بینایی در محیط‌های آموزشی، خدماتی و … سنجش بینایی در سازمان‌های مختلف، فعالیت در بیمارستان‌ها و درمانگاه‌ها، تأسیس موسسه‌ی ساخت و فروش عینک.
توانمندی‌های لازم برای موفقیت در رشته بیناییسنجی
یک بینایی‌سنج باید به درس فیزیک مسلط بوده و به خصوص به فیزیک نور علاقه‌مند باشد و در طول دبیرستان درس‌های ریاضی و زیست‌شناسی را به خوبی فرا گرفته باشد. از نظر جسمانی نیز لازم است که از چشم‌ها و دست‌‌هایی سالم برخوردار باشد. ضرایب دروس عبارتند از زیست‌شناسی با ضریب 4 و شیمی با ضریب 3 و فیزیک و ریاضی با ضریب 2.
اپتومتریست یا (بینایی‌سنج) کیست؟
اپتومتری یا بیناییسنجی علم مراقبت‌های بینایی است و اپتومتریست یا بینایی‌سنج به کسی گفته می‌شود که در رشته‌ی اپتومتری در دانشگاه تحصیل نموده و قادر است پس از معاینه و تشخیص به درمان اختلالات بینایی پرداخته و از طریق تجویز وسایل کمک بینایی مانند عینک، لنزهای تماسی و انجام یکسری تمرینات و ورزش‌های چشمی و دادن توصیه‌ها و دستورات بهداشتی لازم به کارآیی بیشتر سیستم بینایی شما کمک نماید علاوه بر این اپتومتریست‌ها از چشم و ساختمان‌های ضمیمه‌ی آن مانند سیستم اشکی و پلک‌ها معاینه به عمل می‌آورند و در صورت وجود هر گونه اختلال یا بیماری که نیازمند درمان طبی باشد بیماران را به سایر پزشکان ارجاع می‌نمایند.
همچنین اپتومتریست‌ها کار عرضه و فروش وسایلی را که تجویز می‌کنند (عینک و لنز) بر عهده دارند (اپتومتریست‌ها تنها گروهی هستند که کار ساخت عینک را در دانشگاه فرا می‌گیرند).
چه تفاوتی بین چشم پزشک و بینایی سنج وجود دارد و برای رفع چه نوع مشکلی باید به هر کدام از این دو گروه متخصصین مراجعه نمائیم؟
بینایی‌سنج‌ها در کار تجویز عینک و لنزهای تماسی مهارت دارند و تخصص چشم پزشکان در کار درمان دارویی و جراحی بیماری‌های چشمی است اگر چه که چشم پزشکان نیز به تجویز عینک و لنزهای تماسی می‌پردازند ولی مطمئناً هر کسی در زمینهی کاری خودش تبحر و مهارت بیشتری دارد.
بدیهی است کسانی که دارای مشکلات و اختلالات بینایی واضحی هستند می‌توانند از همان اول به بینایی‌سنج مراجعه نمایند و اجازه دهند که مشکل آن‌ها توسط اپتومتریست بررسی و حل گردد و در صورتی که اپتومتریست تشخیص داد که نیازمند خدمات پزشکی هستند آن‌ها را به پزشک مربوطه ارجاع دهد وکسانی که اختلالات و بیماری‌های چشمی واضحی دارند می‌توانند از همان ابتدا به چشم پزشک مراجعه نمایند. در هر صورت به هر کدام از این دو گروه متخصصین که مراجعه نمایید باید اطمینان یابید که یک معاینه‌ی کامل چشمی از شما به عمل می‌آید.
انتخاب رشته فرآیند پیچیده‌ای است که نیاز به تخصص بالایی دارد. جهت انجام انتخاب رشته‌ی دانشگاهی توسط استاد علی قاسمی با ما تماس بگیرید