هدف و ماهیت
دانستن جغرافیا در مفهوم علمی خود عبارت از شناخت محیط طبیعی و انسانی در پهنه‌ی زمین است که مناسبات و روابط فی‌مابین انسان و محیط را در تبیین پدیده‌های مکانی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می‌دهد تا بر مبنای این شناخت و طبقه‌بندی علمی آن، توانایی انسان را در بهبود شرایط محیط تکامل بخشد. هدف از ارائه‌ی رشته جغرافیا پرورش استعدادهایی است که در جهت شکوفایی و توسعه‌ی میهن عزیز اسلامی قدم بردارند. این نیروها با بهره‌گیری از آموزش‌های نوین به عناصری کارآمد و متخصص مبدل می‌شوند که قادر به طراحی و اجرای انواع طرح‌های عمرانی، اقتصادی و اجتماعی در فضای سرزمین از سطح خرد تا کلان می‌باشند. وجه کاربردی جغرافیا را باید در توسعه‌ی فراگیر خلاصه کرد، پرداختن به موضوعاتی مانند ساماندهی مناطق شهری و روستایی، آماده‌سازی سرزمین، مکان گزینی جغرافیای صنایع، توزیع بهینه‌ی جمعیت و هدایت جریان‌های جمعیتی و … از این قبیل می‌باشد.
موضوع جغرافیا مکان است و این علم، مکان را تا جایی که به زندگی انسان مربوط می‌شود، مطالعه می‌کند و در این مطالعه سعی دارد سطح زمین را از نظر تمام ویژگی‌های آن مانند سردی و گرمی، حاصل‌خیزی، سختی و سستی، شوری و شیرینی، جنگلی و علف‌زاری، خشکی و رطوبت و هزاران ویژگی دیگر بشناسد. به همین دلیل مشاهده‌ی مستقیم زمین، روش اصلی مطالعه جغرافیایی است.
توانایی‌های مورد نیاز و قابل توصیه
علاوه بر هندسه و ریاضی دانشجوی رشته جغرافیا به خصوص دانشجوی جغرافیای انسانی باید به علوم اجتماعی علاقه‌مند بوده و درک خوبی از مسائل اجتماعی داشته باشد تا بتواند مسائل اجتماعی و جمعیتی شهر را بررسی کرده و راه‌حل‌های مناسبی برای مشکلات موجود ارائه بدهد.
داوطلبان باید از توان جسمی و روحی لازم برخوردار باشند زیرا بسیاری از درس‌های رشته جغرافیا مستلزم سفرهای علمی، تحقیقات در خارج از محیط دانشگاه، محیط‌های شهری، روستایی، ادارات و سازمان‌ها است لذا نیازمند فعالیت و تحرک بیشتری نسبت به سایر رشته های علوم انسانی است.
اگر فردی به مسائل شهری علاقه دارد برای مثال می‌خواهد مشکل ترافیک و یا آلودگی شهر حل شود و یا مدرسه و بیمارستان در سطح شهر به گونه ای توزیع گردد که این مراکز خدماتی در دسترس همه‌ی مردم باشد، خوب است که وارد رشته جغرافیا شده تا با تلاش و همت بسیار، در راستای حل این نابسامانی‌ها قدم بردارد.
معرفی اجمالی گرایش‌های رشته‌ی جغرافیا
گرایش‌های جغرافیایی طبیعی، جغرافیای انسانی، جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، جغرافیای سیاسی نظامی، کارتوگرافی از شاخه‌های رشته‌ی جغرافیا هستند.
جغرافیای انسانی
اغلب توسعه‌گران اعتقاد دارند آنچه در نهایت روند توسعه‌ی اقتصادی و اجتماعی یک کشور را تعیین می‌کند، منابع انسانی آن کشور است. منابع انسانی پایه‌ی اصلی ثروت ملت‌ها را تشکیل می‌دهد و سرمایه و منابع طبیعی عوامل تبعی تولید هستند چون انسان‌ها عوامل فعالی هستند که سرمایه‌ها را متراکم می‌سازند، از منابع طبیعی بهره‌برداری می‌کنند، سازمان‌های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی را می‌سازند و توسعه‌ی ملی را به جلو می‌برند. به همین دلیل جغرافیای انسانی به عنوان یکی از شاخه‌های مهم علم جغرافیا در دو گرایش جغرافیای شهری و روستائی در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی کشورمان ارائه می‌شود.
جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری
یکی از پدیده‌های مهم و عمومی جهان امروز، افزایش نقاط شهری و توسعه‌ی شدید و روزافزون فیزیکی شهرها است. این در حالی است که در محدوده‌ی شهرها، شدیدترین و گسترده‌ترین دخالت‌ها و تغییر شکل‌های انسانی در محیط‌های طبیعی مشاهده می‌شود. به طوری که منجر به آلودگی آبی، صوتی، هوایی، زیست‌محیطی، اجتماعی و در نتیجه بروز انواع خطرات برای انسان شده است.
در واقع شهرها از یک سو نشانه‌ی رشد و پیشرفت و زندگی نوین هستند و از سوی دیگر به دلیل بی‌مبالاتی انسان‌ها در معرض شدیدترین خطرات طبیعی قرار دارند. به همین دلیل امروزه نیاز شهرها به دست‌اندرکاران برنامه‌ریزی شهری اجتناب‌ناپذیر است، متخصصانی از علوم اقتصاد، جامعه‌شناسی، جمعیت‌شناسی، آمار، عمران، سازه و جغرافیا که می‌توانند با مشارکت یکدیگر وضعیت شهر را سروسامان دهند. در میان این دسته از متخصصان، فارغ‌التحصیلان جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری به عنوان متخصصانی که از علوم مختلف از جمله اقتصاد، جامعه‌شناسی، کشاورزی، زیست و جمعیت سررشته دارند، می‌توانند وظیفه‌ی مدیریت برنامه‌ریزی شهری را بر عهده بگیرند.
گرایش جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری تلاش می‌کند تا با توجه به عوامل انسانی و طبیعی موجود در هر شهر، برای مسائل جمعیتی، اقتصادی، زیست محیطی آن برنامه‌ای بیندیشد تا مطابق این برنامه مهندسین معمار، عمران، سازه و تاسیسات، بخش‌های مختلف شهر را طراحی کرده و یا مشکلات شهر را حل نمایند. در حقیقت یک متخصص جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری برای مشکلات فعلی و آینده‌ی شهر راه‌حل‌های مناسبی را پیدا می‌کند.
جغرافیای سیاسی نظامی
بسیاری از انسان‌ها دوست دارند که اراده‌ی خود را بر دیگران تحمیل کنند و برای رسیدن به این هدف از دو راه کمک می‌گیرند، یکی سیاست و دیگری جنگ. البته با یک نگاه به تاریخ متوجه می‌شویم که بشر بیشتر اوقات برای رسیدن به این هدف، کوتاه‌ترین راه یعنی جنگ را انتخاب کرده و برای تامین امنیت، حفظ وطن و دفع دشمن به جنگ پرداخته است.
این همان چیزی است که باعث پیدایش جغرافیای سیاسی نظامی شده است. چرا که این رشته از جغرافیا به بررسی نقش عوامل جغرافیایی در سرنوشت جنگ‌ها می‌پردازد. عواملی مثل وضعیت ارتفاعات، آب و هوا و یا وضعیت کشورهای همسایه که می‌تواند نقش به سزایی در سرنوشت یک جنگ و در نتیجه در وضعیت سیاسی یک کشور داشته باشد.
به همین دلیل تمام سرداران بزرگ دنیا مثل ناپلئون و مائوتسه تونگ که بعدها رهبران سیاسی جهان شدند، موفقیت‌های خود را ناشی از درک جغرافیای نظامی دانسته‌اند و باز به همین دلیل بزرگترین بخش پنتاگون (وزارت دفاع آمریکا)، بخش مطالعات جغرافیای نظامی آن است و بالاخره براساس اصول جغرافیای نظامی بود که عراق هنگام تجاوز به کشورمان، ابتدا مرزهای محدب را اشغال کرد، چرا که مرزهای محدب نقش چشم کشور را دارند.
کسی نمی‌تواند سیاست را بدون ملاحظات جنگ و جنگ را بدون توجه به مفاهیم سیاسی بررسی کند، چون جنگ بعنوان یک راهکار سیاسی می‌تواند وضعیت نظام یک کشور را پیش‌بینی کند.
جغرافیای طبیعی
جغرافیای طبیعی علمی است که محیط طبیعی و تاثیر عوامل و عناصر محیطی بر زندگی و فعالیت انسان را مطالعه می‌کند. این علم در مقطع کارشناسی دارای دو گرایش ژئومورفولوژی و آب و هواشناسی است.
کارتوگرافی
کارتوگرافی، هنر علم و فن تهیه‌ی انواع نقشه برای استفاده در ساختار اقتصادی، فرهنگی، دفاع ملی، روابط بین‌الملل، تعلیم و تربیت، جهانگردی و موارد متنوع دیگر است. یعنی یک جغرافی‌دان به یاری نقشه اطلاعات دقیقی درباره‌ی موقعیت‌ها و پراکندگی‌ها به دست می‌آورد.
نقشه در تمام گرایش‌های جغرافیا مورد استفاده قرار می‌گیرد برای آنکه علم جغرافیا، علم مطالعه‌ی پراکندگی‌ها و موقعیت‌ها است و نقشه وسیله‌ای برای بیان اطلاعات به دست آمده می‌باشد. یعنی یک جغرافی‌دان پدیده‌های جغرافی را تبدیل به علامت و سمبل کرده و سپس علامت‌های فوق را بر روی نقشه نشان می‌دهد. حال با توجه به این که ما صدها نوع نقشه داریم، مشخص است که تهیه‌ی یک نقشه نیاز به مهارتی خاص دارد که این مهارت را دانشجوی رشته‌ی کارتوگرافی به دست می‌آورد. در آغاز نقشه‌ها به صورت دستی تهیه می‌شد اما امروزه با حضور تکنولوژی کامپیوتر، نقشه‌ها به روش کامپیوتری تهیه می‌شوند و دانشجویان این گرایش نیز با نرم‌افزارهایی که مخصوص ترسیم نقشه، طراحی و کارهای گرافیکی است، آشنا می‌شوند. گفتنی است که با توجه به کاربردی بودن کارتوگرافی، این شاخه تنها در مقطع کارشناسی ارائه می‌شود.
گرایش‌های مختلف جغرافیا در مقطع کارشناسی ارشد
- جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی
- جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری و ناحیه‌ای
- اقلیم‌شناسی
- هیدرولوژی
- ژئومورفولوژی
- برنامه‌ریزی توریسم
- جغرافیای سیاسی نظامی
رشته‌های مشابه و نزدیک به این رشته
زمین‌شناسی، علوم سیاسی، جامعه‌شناسی و علوم اجتماعی.
آینده‌ی شغلی و بازارکار
فارغ‌التحصیل جغرافیا می‌تواند به عنوان محقق در سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، بنیاد مستضعفان و جانبازان، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، سازمان محیط زیست، شهرداری‌ها و وزارتخانه‌های آموزش و پرورش، مسکن و شهرسازی، کشور، جهاد کشاورزی، صنایع و معادن، دفاع و نفت مشغول به کار شود، همچنین می تواند در بخش بازاریابی کارخانجات کشور فعالیت بکند. به عبارت دیگر در اکثر کشورهای جهان افرادی که در صنعت توریست کار می‌کنند فارغ‌التحصیل جغرافیای شهری هستند. فارغ‌التحصیلان جغرافیای نظامی می‌توانند به راحتی جذب سازمان‌های انتظامی و سیاسی شوند.
انتخاب رشته فرآیند پیچیده‌ای است که نیاز به تخصص بالایی دارد. جهت انجام انتخاب رشته‌ی دانشگاهی توسط استاد علی قاسمی با ما تماس بگیرید