هدف و ماهیت
هدف از رشته علوم تربیتی رشد سالم و صحیح جوامع انسانی در گرو تعلیم و تربیت صحیح و اصولی افراد آن جامعه است. بدیهی است هر چقدر آگاهی و دانش اقشار مختلف جامعه نسبت به تعلیم و تربیت افزایش یابد، جامعه در مسیر تکامل و تعالی رشد خواهد یافت و البته این امر، یعنی ارتقاء و افزایش آگاهی عمومی مردم در زمینه‌ی تعلیم و تربیت، توسط متخصصان و صاحب نظران و همچنین مدرسان و معلمان علوم تربیتی انجام می‌گیرد. نظر بر این مهم، رشته علوم تربیتی به منظور تربیت و آموزش افراد در بیشتر دانشگاه‌های کشور دایر بوده است.
آیا معلم عاملی است که به بچه‌ها یاد می‌دهد؟ یا سبب می‌شود که بچه‌ها خود یاد بگیرند؟ آیا معلم باید به همه‌ی جوانب درس خود فکر کند و پس از آن درس دهد یا باید بدون محاسبه وارد میدان یاد دادن شود و شروع به تدریس و یاد دادن کند؟
بی‌شک، هر معلم کاردان و ماهری سعی می‌کند به دانش‌آموز خود کمک کند تا خودشان به یاد گرفتن عمیق و پایدار دست یابند. یاد گرفتنی که پیامد آن دانستن بسیاری از چیزهای دیگر است و این همان یاد گرفتن خلاق با میل و رغبت همیشگی است. این نوع یاد گرفتن حافظه‌ی شاگردان را خسته نمی‌کند و آن‌ها را فقط برای امتحان دادن آماده نمی‌سازد، بلکه تفکر آنان را پرورش می‌دهد و مهارت‌های آن‌ها را پی می‌ریزد و بارور می‌کند. در واقع شیوه‌ی تدریس معلم از چنان اعتباری برخوردار است که طراحی و انتخاب درست و به جای آن در فرآیند یاددهی و یادگیری، مهم‌تر از اطلاعات علمی معلم است و گزینش راه اشتباه، ضایعه‌ی خطرناکی برای نظام آموزشی محسوب می‌شود .
توانایی‌های مورد نیاز و قابل توصیه
فرآیند یادگیری با انسان سر و کار دارد و انسان بدون مهر و محبت و توجه خاص، تحت تاثیر قرار نمی‌گیرد و چیزی را نمی‌آموزد. از همین‌رو دانشجوی رشته علوم تربیتی باید انسان دوست و درد آشنا باشد تا در بهبود وضعیت آموزشی کشور نقش موثری داشته باشد.
رشته علوم تربیتی فرآیند کیفی و خرد است یعنی به یادگیری تک تک انسان‌ها توجه دارد. به همین دلیل دانشجوی رشته علوم تربیتی باید نوع‌دوست، انسان‌دوست، علاقه‌مند به دانش‌آموزان و در عمل صادق باشد. همچنین لازم است از نظر هوشی، توانایی فوق‌العاده‌ای داشته و دید هنری داشته باشد.
دانشجوی رشته علوم تربیتی باید خلاق بوده تا بتواند ابزارآفرین و راه‌آفرین باشد در حال حاضر نیز می‌بینیم که دانشجویان توانمند رشته علوم تربیتی گاه با وسایل بسیار ابتدایی چیزهای جدید و جالبی خلق می‌کنند. از سوی دیگر دانشجوی رشته علوم تربیتی باید حس هنری داشته باشد. دانشجوی تکنولوژی آموزشی اگر هدفش ورود به آموزش و پرورش است نباید ایده‌آل‌گرا باشد چون هنوز تفکر تکنولوژی آموزشی در آموزش و پرورش جا نیافتاده است و فارغ‌التحصیلان این رشته نباید انتظار داشته باشند که آموخته‌های خود را خیلی راحت و بدون هیچ مقاومتی در محیط آموزشی پیاده کنند. در ضمن دانشجوی رشته‌ی علوم تربیتی باید قوی و محکم باشد و از روبرو شدن با مشکلات و سختی‌ها نترسد و مطمئن باشد که به مرور می‌توان ذهنیت‌ها را عوض کرد و مشکلات را حل نمود.
برای تحصیل در گرایش کودکان استثنایی باید به این نکته بسیار مهم توجه داشت که داوطلب این رشته باید از حوصله و گذشت فراوان برخوردار باشد و نسبت به این کودکان علاقه‌مند و واقع‌بین باشد.
معرفی اجمالی گرایش‌های علوم تربیتی
آموزش و پرورش پیش‌دبستانی و دبستانی
آموزش و پرورش پیش‌دبستانی عبارت است از: آموزش و پرورشی که از زمان تولد تا ابتدای دوره‌ی دبستان در مورد کودک انجام می‌شود. هدف از آموزش و پرورش دبستانی، پرورش افرادی با ایمان، ماهر، مسئول و خلاق است، بنابراین پرورش قوای فکری، جسمی، عاطفی و اجتماعی از جمله هدف‌های اولیه‌ی این رشته است.
آموزش و پرورش پیش‌دبستانی و دبستانی در جامعه‌ی ما موضوع جدیدی است. در جامعه‌ی اسلامی ما، جایگاه آموزش و پرورش در توضیح و تشریح ارزش‌های جدید حاکم بر جامعه و آماده کردن کودکان برای ایفای وظایف خود، از اهمیت خاصی برخوردار است. تدوین برنامه‌های آموزشی و تربیتی در این مقطع سنی بسیار ضرورت دارد چرا که این دوره در تحکیم پایه و اساس تربیتی و آموزش‌های بعدی از اهمیت بسیار برخوردار است.
آموزش و پرورش کودکان استثنایی
کودکان استثنایی را می‌توان به شش گروه کلی تقسیم کرد و هر گروه را با شرایط خاصی تعلیم داد و تربیت کرد. این شش گروه عبارت‌اند از:
- کودکان عقب مانده‌ی ذهنی
- کودکان معلول جسمی
- کودکان نابینا و نیمه‌بینا
- کودکان ناشنوا و نیمه‌شنوا
- کودکان مبتلا به اختلال‌های عاطفی و اجتماعی
- کودکان تیزهوش
هدف از آموزش و پرورش کودکان استثنایی فراهم کردن امکانات آموزشی ویژه و فرصت‌های مناسب به منظور شکوفایی توانایی‌های ذهنی و جسمی این کودکان با توجه به ویژگی‌های عقلانی آن‌ها است.
مدیریت و برنامه‌ریزی آموزشی: هدف از رشته‌ی مدیریت و برنامه‌ریزی آموزشی، برآوردن نیازهای آموزشی وزارت آموزش و پرورش بر اساس معارف، ارزش‌های تربیت اسلامی و اصول مدیریت صحیح است.
دقت و توجه به نیازهای کشور در زمینه‌ی کمبود مدیران و برنامه‌ریزان آموزشی متعهد و مسلمان در مقاطع مختلف تحصیلی در وزارت آموزش و پرورش، ضرورت و اهمیت این رشته‌ی تحصیلی را روشن می‌کند. مدیر آموزشی باید از توانایی‌های مختلف از جمله قدرت برنامه‌ریزی، آشنایی به روابط انسانی و اصول مدیریت آموزشی برخوردار باشد تا بتواند در مورد مسائل و مشکلات آموزشی، قدرت تشخیص مسائل و تصمیم‌گیری در مورد مشکلات را داشته باشد.
تکنولوژی آموزشی
تکنولوژی آموزشی در لغت از واژه‌های خاص تکنو به معنی برخورد سیستماتیک با پدیده‌های علمی، لوژی به معنای شناخت و آموزش به معنای فعالیت‌های هدف‌مندی است که مربیان یا معلمان انجام می‌دهند تا تغییر رفتار یا توانایی تغییر رفتار در فراگیرنده به وجود بیاید. از همین‌جا مشخص می‌شود که تکنولوژی آموزشی به معنای شناخت پدیده‌ها یا روش‌های دقیق آموزشی برای رسیدن به اهداف آموزشی است.
تکنولوژی آموزشی، رویکردی سیستمی است که فرآیند یاددهی و یادگیری را کنترل می‌کند. برای مثال متخصص تکنولوژی آموزشی بررسی می‌کند که در فرآیند یاددهی و یادگیری چه مسائل یا مشکلاتی وجود دارد تا بتواند مسئولیت حل این مشکلات را بر عهده بگیرد. چنین فردی نسبت به تمام فرآیند یاددهی و یادگیری، خواه فرآیند در مرحله درون‌داد سیستم باشد یا برون‌داد یا خود فرآیند سیستم باشد، حساسیت نشان می‌دهد. تعلیم و تربیت یک فرآیند است و عوامل سیستماتیک مثل کلاس، معلم، کتاب، فضای آموزشی و امکانات آموزشی در آن وجود دارد و دارای درون‌دادی به نام شاگرد و برون‌دادی به نام فارغ‌التحصیل می‌باشد.
خیلی‌ها تصور می‌کنند که تکنولوژی آموزشی، تکنولوژی است و این رشته باید در دانشکده‌ی فنی استقرار داشته باشد. اما باید گفت که تکنو با تکنیک فرق دارد و تکنولوژی آموزشی همراه و همگام با روان‌شناسی تربیتی کار آموزش را آسان می‌سازد. به همین دلیل محل فعالیت دانشجویان و استادان این رشته دانشکده‌های علوم تربیتی و روان‌شناسی تربیتی است و چگونگی فعالیت متخصصان این رشته با توجه به مبانی تئوریک و عملی روان‌شناسی پرورشی شکل می‌گیرد و در آن طراحی آموزش و اجرا و ارزشیابی آموزش مطرح می‌باشد. در واقع کارشناسان این رشته، طراحان آموزشی یا مهندسان آموزشی هستند. مهندسانی که هم و غم آن‌ها تسهیل‌سازی یادگیری و آموزش است.
آینده‌ی شغلی و بازار کار
فارغ‌التحصیلان گرایش آموزش و پرورش کودکان استثنایی پس از پایان تحصیلات می‌توانند مسئولیت‌های متفاوتی را در جامعه بر عهده گیرند از جمله
- معلم مراکز آموزش و پرورش کودکان استثنایی و مدیریت مراکز آموزش و پرورش کودکان استثنایی.
- کارشناس گزینش و تشخیص کودکان استثنایی و کارشناس آموزش و پرورش کودکان استثنایی در موسسات گوناگون از قبیل وزارت آموزش و پروش و سازمان بهزیستی کشور.
فارغ‌التحصیلان مدیریت و برنامه‌ریزی آموزشی مسئولیت‌های متفاوتی را در جامعه می‌توانند بر عهده گیرند از جمله: مدیریت مراکز آموزشی در سطوح مختلف و کارشناس برنامه‌ریزی در وزارت آموزش و پرورش.
فارغ‌التحصیلان آموزش و پرورش پیش‌دبستانی و دبستانی مسئولیت‌های متفاوتی را در جامعه می‌توانند عهده‌دار شوند، از جمله:
- مربی دوره‌های پیش‌دبستانی.
- کارشناسی تهیه مواد و وسایل آموزشی و کمک آموزشی برای مراکز پیش‌دبستانی.
- کارشناسی تهیه مواد و وسایل آموزشی و کمک آموزشی برای مراکز پیش‌دبستانی و دبستانی.
- آموزگار مدارس ابتدائی.
- مدیریت مدارس ابتدائی.
- مربی کارورزی دانشجویان تربیت معلم.
- کارشناس کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
- کارشناس آموزش و برنامه‌ریزی سازمان بهزیستی.
- کارشناس وزارت آموزش و پرورش.
فرصت‌های شغلی فارغ‌التحصیلان گرایش تکنولوژی آموزشی
فلسفه‌ی اصلی این رشته استفاده از توانایی فارغ‌التحصیلان آن در آموزش و پرورش و سپس صدا و سیما است. اما در عمل می‌بینیم که به دلیل تفکر غلط حاکم بر برخی محیط‌های آموزشی، تکنولوژیست‌های آموزشی به سختی جذب این مراکز می‌شوند. البته برخی از فارغ‌التحصیلان این رشته جذب مدارس غیر انتفاعی شده‌اند و با ارائه طرح‌های آموزشی برای دوره‌ها و درس‌های مختلف، کارآیی مدرسه را بسیار ارتقاء داده و در واقع بسیار موفق بوده‌اند. عده‌ای از فارغ‌التحصیلان نیز جذب وزارت ارشاد یا کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان می‌شوند و بالاخره برخی از فارغ‌التحصیلان با توجه به توانایی‌هایی که در طی تحصیل کسب کرده‌اند جذب بازار کار آزاد می‌شوند و به عکاسی آموزشی با تولید فیلم‌های آموزشی می‌پردازند.
انتخاب رشته فرآیند پیچیده‌ای است که نیاز به تخصص بالایی دارد. جهت انجام انتخاب رشته‌ی دانشگاهی توسط مهندس علی قاسمی با ما تماس بگیرید.