هدف و ماهیت
هدف رشته مهندسی تعمیر و نگهداری هواپیما تربیت کارشناس در صنایع هواپیما و هلیکوپترسازی و فردی آشنا به مقدمات و اصول مهندسی هواوفضا است امروزه مهم‌ترین مسئله برای کارخانه‌های هواپیماسازی و شرکت‌های هواپیمایی، پروازی ایمن و مطمئن است. اما چگونه می‌توان سلامت و ایمنی یک پرواز را تضمین کرد؟
یکی از مهم‌ترین کارها در این زمینه، اطمینان از سلامت کامل بدنه، موتور و سیستم‌های داخلی یک هواپیما است. کاری که توسط متخصصان تعمیر و نگهداری هواپیما انجام می‌گیرد.
بدون شک ایمنی پرواز هر هواپیما باید تأمین گردد؛ یعنی تمامی قطعات، سطوح و سیستم‌های هر هواپیما باید از لحاظ فنی در وضعیت مطلوب و سلامتی کامل باشد. برای حفظ این سلامتی، کارخانه‌ی سازنده‌ی هر هواپیما به کمک سازمان هواپیمایی کشوری که آن هواپیما را ساخته است ، بازرسی‌های منظمی برای هر هواپیما تنظیم کرده است و براساس آن تمام قطعاتی که لازم است در ساعت‌های معین پروازی بازرسی شود، مورد بررسی قرار گرفته و اگر ایرادی پیدا کرده باشد، در صورت امکان تعمیر و در غیر این‌صورت تعویض می‌شود. این برنامه‌ریزی تعمیر و تعویض قطعات هواپیما بصورت منظم انجام می‌گیرد. برای مثال قطعه‌ای پس از 50 ساعت پروازی و قطعه‌ای دیگر پس از 300 ساعت پروازی بازرسی می‌شود البته افرادی می‌توانند به طور منظم، کار تعمیر و تعویض قطعات را انجام دهند که هواپیما را خوب شناخته و با اجزای آن و سیستم‌های آلات دقیق هواپیما آشنا بوده و بدانند که موتور هواپیماهای مختلف، متفاوت است. از همین‌رو این تخصص نیاز به اطلاعات آکادمیک و دانشگاهی دارد. اطلاعاتی که در رشته‌ی تعمیر و نگهداری هواپیما بدست می‌آیند. این رشته به خصوص در کشور ما اهمیت ویژه‌ای دارد زیرا ما هنوز از نظر سازندگی در حد مطلوبی نیستیم و بیشتر به امر تعمیر و نگهداری هواپیما می‌پردازیم. به همین دلیل از 60 سال پیش که اولین هواپیما در فرودگاه قلعه مرغی به زمین نشست، تخصص تعمیر و نگهداری هواپیما از اهمیت فوق العاده‌ای برخوردار است.
دانشجویان رشته تعمیر و نگهداری هواپیما در دانشگاه در چهار بخش، اطلاعات پایه را کسب می‌کنند که این چهار بخش عبارتند از:
- زبان انگلیسی، زیرا اکثر کتب درسی این رشته به زبان انگلیسی است.
- دانش عمومی و پایه، شامل: فیزیک، مکانیک، ترمودینامیک و …
- دانش تخصصی، شامل: آئرودینامیک، موتور جت، موتور پیستوله، بدنه هواپیما، سیستم‌های هواپیما و …
- کارگاه‌های تخصصی که شامل دروس عملی درس‌های تخصصی می‌شود، یعنی دانشجویان علاوه بر آموزش تئوری درس‌های تخصصی موتور جت، سیستم‌های آلات دقیق هواپیما و … کارگاه‌های عملی این دروس را نیز می‌گذرانند.
پس از پایان تحصیلات دانشگاهی نیز فارغ‌التحصیلان این رشته به هواپیمایی کشوری معرفی می‌شوند تا در آزمون نهایی موتور یا بدنه هواپیما شرکت کنند و در صورت موفقیت در این آزمون، به آن‌ها مدرک پایه داده می‌شود که براساس این مدرک می‌توانند در شرکت‌های حمل و نقل هوایی یا کارخانه‌های تعمیر موتور و بدنه هواپیما استخدام شوند. گفتنی است که بسیاری از متخصصان تعمیر و نگهداری هواپیما پس از چند سال فعالیت در یک شرکت یا کارخانه، و بدست آوردن تجربه و تخصص لازم، براساس نیاز شرکت یا کارخانه‌ی مورد نظر برای آزمون تخصصی به هواپیمایی کشوری معرفی می‌شوند. برای مثال یک متخصص تعمیر و نگهداری هواپیما امکان دارد برای تخصص موتور بوئینگ 747 یا بدنه ایرباس و موارد دیگر به هواپیمایی کشوری معرفی شود و در صورتیکه در این آزمون موفق گردد به او مدرک تخصصی داده می‌شود و براساس این مدرک می‌تواند به هواپیمایی که در آن تخصص پیدا کرده است، اجازه پرواز دهد و از لحاظ فنی صلاحیت پرواز هواپیمای مورد نظر را تأیید نماید.
دانشجویان رشته کارشناسی تعمیر و نگهداری هواپیما، دانش فنی و مهندسی بیشتری دارند و دروس پایه‌ی مهندسی شامل ریاضیات، فیزیک، دینامیک، ترمودینامیک، استاتیک، الکترونیک و … را بیشتر مطالعه می‌کنند و پس از فارغ‌التحصیلی نیز اگر در شرکتی زمینه‌ای برای طراحی و ساخت قطعات هواپیما وجود داشته باشد، یک مهندس تعمیر و نگهداری هواپیما می‌تواند در آنجا فعالیت کرده و موفق شود. زیرا چنین فردی سطح علمی بالاتری داشته و با فنون هواپیمایی آشنایی بیشتری دارد. اما در شرکت‌های هواپیمایی که بُعد تعمیرات مطرح است، کاربرد یک مهندس تعمیر و نگهداری هواپیما همانند یک کاردان این رشته می‌باشد.
فردی که کار تعمیر و نگهداری هواپیما را انجام می‌دهد اگر با مبانی اولیه طراحی آشنا باشد، در کار خود موفق‌تر خواهد شد و همین امر دلیل اصلی تدوین و اجرای رشته مهندسی تعمیر و نگهداری هواپیما است.
رشته تعمیر و نگهداری هواپیما، اصول طراحی و ساخت، بازسازی و تعمیر و نگهداری قسمت‌هایی از صنایع هواپیما سازی، هلیکوپترسازی، موشکی و صنایع مشابه را آموزش می‌دهد.
توانایی‌های مورد نیاز و قابل توصیه
متخصص تعمیر و نگهداری هواپیما را می‌توان پزشک هواپیما دانست. چون همان‌طور که پزشک باید بدن انسان را کاملاً بشناسد، یک متخصص تعمیر و نگهداری هواپیما نیز باید تمام اجزای هواپیما را بشناسد تا اگر مشکلی پیش آمد، متوجه شود که این مشکل مربوط به کدام قطعه است و با تعمیر یا تعویض قطعه مورد نظر، ایمنی یک پرواز را تضمین کند و از همین‌رو دانشجوی این رشته باید خلاقیت، پشتکار و علاقه فراوان به کارهای فنی داشته باشد تا بتواند دروس متفاوت و متنوع این رشته را با موفقیت مطالعه کرده و در نهایت متخصص توانمندی شود.
دانشجوی رشته تعمیر و نگهداری هواپیما باید به ریاضیات و فیزیک و مکانیک علاقه‌مند بوده و استعداد و شم فنی داشته باشد. در ضمن دانشجویی که به فکر پشت میز نشینی و کاری تمیز و مرتب و خارج از محیط کارگاه باشد، در این رشته موفق نخواهد شد. حتی مهندس این رشته باید لباس کار بپوشد و از کارهای بسیار ساده کارگاه، حتی شستن قطعات هواپیما شروع کند و به تدریج مطالب را فرا بگیرد. بدون این‌که از کارکردن و فعالیت در کارگاه ابایی داشته باشد.
گفتنی است که رشته‌ی تعمیر و نگهداری هواپیما تنها از بین داوطلبان مرد دانشجو می‌پذیرد.
آینده شغلی و بازار کار
یک متخصص تعمیر و نگهداری هواپیما برای شرکت‌های حمل و نقل هوایی و کارخانجات تعمیر اساسی موتور و بدنه هواپیما ارزش بسیار زیادی دارد زیرا چنین فردی بسیاری از اوقات می‌تواند با تعمیر یا تعویض یک قطعه کوچک و ارزان از تعمیر و تعویض قطعه‌ای گران و هزینه‌بر جلوگیری کند.
یک متخصص خوب تعمیر و نگهداری هواپیما برای شرکت‌های حمل‌و نقل هوایی از نظر دلاری و ارزی بسیار مفید است؛ زیرا گاه به جای تعویض یک قطعه هزار دلاری با تنظیم و تعویض یک قطعه کوچک که شاید 2 دلار بیشتر ارزش نداشته باشد، می‌تواند قطعه مورد نظر را برای استفاده در هواپیما آماده سازد. از سوی دیگر امروزه یک هواپیما بین 10 تا 20 میلیون دلار ارزش دارد و حفظ و نگهداری صحیح یک هواپیما برای استفاده در خطوط هوایی اهمیت بسیار زیادی دارد و مهم‌تر از آن حفظ جان و مال مسافرینی است که حمل‌و نقل آن‌ها توسط هواپیما انجام می‌گیرد. از این‌رو یک متخصص ماهر و با تجربه تعمیر و نگهداری هواپیما به ویژه اگر مدرک تخصصی در زمینه بدنه یا موتور هواپیمایی خاص داشته باشد، نه تنها در ایران بلکه در سطح بین‌المللی فردی با ارزش است و روی آن حساب می‌کنند.
تعداد اندکی از فارغ‌التحصیلان تعمیر و نگهداری هواپیما جذب سازمان هواپیمایی کشور می‌شوند زیرا سازمان هواپیمایی ناظر و کنترل کننده این صنعت است و بازار کار وسیعی برای فارغ‌التحصیل این رشته ندارد اما شرکت‌های حمل‌و‌نقل هوایی مثل آسمان، هما، کیش ایر و … و همچنین شرکت‌های تعمیر اساسی موتور و بدنه هواپیما مثل صنایع هواپیمایی ایران سها، هلیکوپترسازی پنها و هواپیماسازی ایران هسا و بعضی از شرکت‌هایی که کارهای جنبی در زمینه‌ی تعمیر و نگهداری موتور و بدنه هواپیما انجام می‌دهند، مراکز اصلی جذب فارغ‌التحصیلان این رشته هستند. از سوی دیگر تعدادی از فارغ‌التحصیلان با توجه به اطلاعات خوبی که در زمینه‌ی مکانیک و الکترونیک دارند، جذب کارخانه‌ها و شرکت‌های دیگر مثل ایران خودرو می‌شوند.
انتخاب رشته فرآیند پیچیده‌ای است که نیاز به تخصص بالایی دارد. جهت انجام انتخاب رشته‌ی دانشگاهی توسط مهندس علی قاسمی با ما تماس بگیرید.