هدف و ماهیت
هدف از رشته مهندسی عمران تربیت نیروهای متخصصی است که بتوانند در پروژه‌های مختلف عمرانی در زمینه‌های ساختمانی، راه‌سازی، پل‌سازی ، سازه‌ها و بناهای آبی، جمع‌آوری و دفع فاضلاب و … مسئولیت طرح، محاسبه و اجرا، و نظارت بر اجرا را بر عهده گیرند.
رشته مهندسی عمران از جمله رشته‌هایی است که بیانگر کاربرد علم در ایجاد سازندگی و عمران کشور است. یعنی هر چیزی که به آبادی یک کشور باز می‌گردد، مانند سد، فرودگاه، جاده، برج، تونل، دکل‌های مخابرات، ساختمان‌های مقاوم در مقابل زلزله، سیل و آتش و نیروگاه‌های برق و مصالح سبک، ارزان و با کیفیت مناسب برای ساخت و ساز، در حیطه‌ی کار مهندس عمران قرار می‌گیرد.
رشته مهندسی عمران طیف بسیار وسیعی از کارها را در بر می‌گیرد. یعنی اگر بخواهیم ساختمان، پل، برج، تونل، راه، سیلو و یا شبکه‌های فاضلاب بسازیم در آغاز به یک مهندس کارآمد عمران نیاز داریم تا علاوه بر رعایت جنبه‌های فنی و اجرایی، اقتصادی نیز عمل کنیم، چون اقتصادی بودن یک اصل در مهندسی عمران است.
- محاسبه، ساخت و اجرا و تا حدودی طراحی ساختمان‌های مختلف مسکونی، اداری و صنعتی اعم از آجری، بتنی و فولادی، نظیر ساختمان‌های مسکونی ویلایی، چندطبقه، آپارتمان‌ها و برج‌های بلند و همچنین کارهای ساختمانی، اداره‌ها، مدرسه‌ها، بیمارستان‌ها، کارخانه‌ها و مراکز صنعتی، ساختمان‌ها و مراکز ورزشی، تالارهای اجتماعات و …
- طراحی، محاسبه و اجرای راه‌ها و جاده‌های مختلف ارتباطی داخل و خارج شهرها و روستاها اعم از : راه‌های شوسه، راه‌های آسفالته، بزرگ‌راه‌ها و نیز راه‌آهن (شامل مسیریابی، پیاده کردن مسیر، زیرسازی و روسازی)
- ساخت و اجرا و در مواردی طراحی و محاسبه انواع پل‌های بتنی و فلزی با دهانه‌ها و ابعاد و شکل‌های متفاوت نظیر: پل‌های داخل شهری و روگذرها، پل‌های خارج شهری و جاده‌ها.
- اجرای سدهای مختلف خاکی و بتنی و نیز بندهای انحرافی و سایر تاسیسات وابسته نظیر تونل یا کانال انحراف آب رودخانه (جهت اجرای عملیات کارگاهی در ضمن ساخت سد)، تاسیسات آب‌گیری از سد و کنترل ارتفاع آب در پشت سد و …
- اجرای کارهای مربوط به ساماندهی رودخانه‌ها.
- طراحی، محاسبه و ساخت خطوط انتقال آب اعم از انواع کانال‌های تحت فشار و یا کانال‌های با سطح آزاد آب که به منظور انتقال آب از سدها و دریاچه‌ها و … برای مصارف کشاورزی، شرب و صنعتی به منطقه‌های مورد نیاز و نیز جهت انتقال آب از تصفیه‌خانه‌های آب به مخازن آب و از آن‌جا به مناطق مصرف، ساخته می‌شوند.
- ساخت تصفیه‌خانه‌های آب و فاضلاب شامل: ساختمان‌ها و تاسیسات مربوط، محوطه‌سازی و …
- طراحی، محاسبه و ساخت شبکه‌های آب‌رسانی به منطقه‌های شهری و روستایی جهت تامین آب شرب مورد نیاز افراد و تاسیسات مربوط نظیر: مخازن آب، لوله‌کشی، انشعابات و …
- طراحی، محاسبه و ساخت شبکه‌های جمع‌آوری و دفع آب‌های سطحی ناشی از نزولات جوی در خیابان‌ها و سایر منطقه‌های شهرها و شهرک‌ها و همچنین شبکه‌های جمع‌آوری و دفع فاضلاب‌های خانگی و صنعتی و انتقال آن‌ها به خارج از شهر و تصفیه‌خانه‌ها.
- انجام بسیاری از کارهای نقشه‌برداری که برای کارهای ساختمانی مختلف نظیر: راه‌سازی، سدسازی و … مورد نیاز است، و همچنین تا حدودی کارهای نقشه‌‌کشی طراحی و معماری.
گرایش‌های رشته مهندسی عمران
1- عمران – نقشه برداری
طرح و اجرای برنامه‌های عمران و مطالعات مربوط به زمین مستلزم وجود اطلاع دقیق مهندسی (مسطحاتی، ارتفاعی، چگونگی) به صورت نقشه‌های گوناگون (ترسیمی ، رقمی، تصویری) از منطقه‌ی مورد نظر است. مجموعه‌ی نقشه‌برداری پاسخگوی این نیازها به گونه‌ای هماهنگ با دیگر رشته‌های عمران است و هدفش تربیت افرادی است که آگاهی علمی کافی و مهارت فنی لازم را در زمینه‌ی نقشه‌برداری داشته باشند. داوطلبان ورود به این رشته باید در ریاضیات (هندسه، مثلثات) و فیزیک دوره‌ی دبیرستان قوی بوده علاقه‌مندی و آمادگی جسمی (برای کارهای صحرایی و …) لازم را دارا باشند. بعضی دروس تخصصی این رشته عبارتند از : راه‌سازی ، تئوری خطاها، جغرافیای ایران ، نقشه‌برداری، ژئودزی (جهت تعیین شکل زمین) فتوگرامتری زمینی و هوایی (عکس‌های هوایی) کارتوگرافی، هیدروگرافی (نقشه‌برداری از بستر دریا)، پروژه و کارآموزی از جمله دروس این دوره است. بعضی توانایی‌های فارغ‌التصیلان این رشته عبارتند از:
مدیریت گروه‌های اجرایی در عملیات نقشه‌برداری، طرح و برنامه‌های سیستم نقشه، محاسبات و برنامه‌ریزی در زمینه‌های مختلف فنی نقشه‌برداری، تدریس و آموزش در دوره کاردانی (پس از طی دوره مربوط به تعلیم و تربیت).
امکان ادامه تحصیل در این رشته تا حد کارشناسی ارشد در داخل و در سطوح بالاتر در خارج از کشور موجود است. سازمان نقشه‌برداری، وزارت برنامه و بودجه، وزارت راه و ترابری، وزارت نفت، سازمان آب، سازمان بنادر و کشتیرانی، اداره‌ی جغرافیایی ارتش و سپاه و بخش خصوصی و … از جمله محل‌های جذب فارغ‌التحصیلان این رشته است.
نظر دانشجویان: این رشته از لحاظ آموزشی با نارسایی‌هایی نظیر کمبود استاد و لوازم کار مواجه است. زیربنای کلیه‌ی کارهای عمرانی نقشه برداری است و با توجه به لزوم انجام دادن کارهای عمرانی، فارغ‌التحصیلان آن سریعاً جذب بازار کار می‌شوند.
داوطلبان باید به سختی کار در بیابان و کوهستان و شرایط سخت نقشه‌برداری توجه داشته باشند.
2- عمران –عمران
این رشته قبلا به مهندسی راه و ساختمان موسوم بوده و به منظور تربیت مهندسان طراح، محاسبه و اجرای پروژه‌های ساختمانی، صنعتی، راه‌سازی و تاسیسات آبی و نظارت بر حسن اجرای طرح‌های عمرانی در زمینه‌های فوق و همچنین همکاری با مهندسان مشاور یا محاسبه در زمینه‌های یاد شده، به وجود آمده است. قسمت عمده‌ی دروس این رشته را مجموعه متنوعی از دروس نظری و پروژه‌های طراحی تشکیل می‌دهد و کنار آن‌ها تعدادی دروس آزمایشگاهی و کارگاهی و نیز دو دوره کارآموزی در طی دو تابستان پیش‌بینی شده است. با توجه به سیاست‌های عمرانی و سرمایه‌گذار‌ی‌های دولت برای ایجاد ساختمان‌ها، راه‌ها، پل‌ها، سدها، نیروگاه‌های هسته‌ای و حرارتی، رفع نیازهای عمرانی در زمینه‌ی مسکن و تاسیسات آبی جهت تامین آب آشامیدنی شهرها و روستاها همچنین بازسازی مناطق جنگ‌زده اهمیت این رشته مشخص می‌شود. فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در وزارتخانه‌ها (نظیر وزارتخانه‌های راه و ترابری، مسکن و شهرسازی و نیرو) و شرکت‌های دولتی و شرکت‌های خصوصی و مهندسان مشاور به کارهای طراحی، محاسبه و اجرا بپردازند. در شرایط حاضر فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در دوره‌های مختلف کارشناسی‌ارشد سازه (آنالیز و طرح سازه‌ها)، خاک و پی (مطالعه مسائل مربوط به رفتار خاک‌ها و محاسبات پی‌ها)، راه و ترابری (طرح راه‌ها و شبکه‌ترابری)، سازه‌های آبی (طراحی سازه‌های هیدرولیکی و مسائل آبی دیگر در ارتباط با سدها) در داخل کشور ادامه تحصیل دهند.
امکان ادامه تحصیل در دوره‌ی دکتری فقط در خارج از کشور وجود دارد. دارا بودن دانش قوی ریاضی و فیزیک و توانایی جسمانی از ضروریات این رشته است. حدود ۱۰ درصد از دروس این دوره عملی است و از دروس تخصصی آن می‌توان طراحی سازه‌های فولاد و بتن ، پی‌سازی، مکانیک خاک، مکانیک سیالات، هیدرولیک و تحلیل سازه‌ها را نام برد.
3- عمران – آب
این دوره به منظور تربیت متخصصانی تدوین شده است که بتوانند در زمینه‌های شناخت منابع آب و کنترل و به‌سازی کیفیت منابع آب اطلاعات لازم را به دست آورند تا بتوانند در مراحل مختلف طراحی، نظارت و مدیریت پروژه‌های آب کار کنند. با توجه به اینکه توسعه‌ی کشور در زمینه‌های کشاورزی، صنعتی، عمران و … بستگی به میزان آب قابل استفاده دارد می‌توان صنعت آب را در ایران در زمره‌ی صنایع مادر به حساب آورد. داوطلبان ورود به این دوره باید در دروس ریاضی، فیزیک و شیمی دبیرستان قوی بوده، علاقه‌مندی و استعداد لازم (خصوصاً در زمینه طراحی ) را داشته باشند. دروس این دوره به صورت عمومی، پایه، اصلی، تخصصی، انتخابی و کارآموزی (کارآموزی صحرایی پروژه تخصصی و کارآموزی تخصصی) است. بعضی دروس اصلی و تخصصی این رشته عبارتند از : مکانیک خاک، هواشناسی، هیدرولیک، آب‌های زیرزمینی، سدهای کوتاه، پی‌سازی و …
فارغ‌التحصیلان این دوره توانایی‌های لازم را در زمینه‌های مربوط به کارشناسی مطالعه‌ی منابع آب، تاسیسات آبی و سازه‌های هیدرولیکی، کارشناسی آب و فاضلاب و نظارت بر حسن اجرای طرح‌های آبی را خواهند داشت. امکان ادامه‌ی تحصیل در این رشته تا حد کارشناسی ارشد در داخل و تا سطوح بالاتر در خارج از کشور وجود دارد. سازمان آب، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت نیرو و بخش خصوصی و … از جمله مراکز جذب فارغ‌التحصیلان این دوره است.
توانایی مورد نیاز و قابل توصیه
یک مهندس عمران باید بسیار اجتماعی و دارای توان ایجاد ارتباط با سایرین باشد چون رشته‌ی مهندسی عمران یک رشته‌ی گروهی است. یعنی متخصص عمران در محیط کار خود با اقشار مختلف جامعه از جمله کارگران، تکنسین‌ها و مهندسان رشته‌های دیگر سروکار دارد و باید با همه‌ی این افراد ارتباط خوبی برقرار کند تا بتواند شاهد پیشرفت و موفقیت کارش باشد.
با توجه به کمیت و کیفیت درس‌هایی که در این رشته ارائه می‌گردد، داوطلب باید از توان و دانش برتر در زمینه‌های ریاضی و فیزیک برخوردار باشد. همچنین توان جسمی، قدرت تجزیه و تحلیل، قدرت تجسم و دقت کافی در بسیاری از مسائل را داشته باشد.
رشته‌ی مهندسی عمران دارای دو بعد اجرایی و نظری و آزمایشگاهی است. در این میان عده‌ای از مهندسین جذب کارهای اجرایی می‌شوند که در این صورت باید آمادگی کار در کارگاه‌های داخل و خارج شهر را داشته باشند یعنی برای برنامه‌ریزی و سروکار داشتن با اقشار مختلف مردم آماده باشند و عده‌ای نیز جذب بعد نظری و آزمایشگاهی مهندسی می‌شوند که این عده نیز باید آمادگی کارهای محاسباتی، دفتری و آزمایشگاهی را داشته باشند. کارهایی که به ریاضیات قوی و صبر و حوصله بسیار نیاز دارد.
شایان ذکر است که بسیاری از کارها و طرح‌های عمرانی در خارج از محیط‌های شهری بوده و فعالیت نسبتاً زیادی را می‌طلبد لذا داوطلب این رشته باید علاقه‌مند به کارهای عمرانی بوده و توانایی کار در محیط‌های پرجمعیت را داشته باشد.
آینده ی شغلی و بازارکار
وقتی کسی صحبت از سازندگی می‌کند اولین چیزی که به ذهن هر کس می‌رسد پل، سد، کارخانه و کارگاه است که ساخت بنای همه‌ی این‌ها بر عهده‌ی مهندسین عمران است و به همین دلیل فرصت‌های شغلی این رشته در همه جای دنیا بسیار زیاد است در کشور ما نیز که فعالیت‌های عمرانی ۳۰ تا ۴۰ درصد کل بودجه‌ی کشور را به خود اختصاص می‌دهد، بازار کار یک مهندس عمران از مهندسین رشته‌های دیگر بیشتر است. به ویژه اینکه کشور ما بعد از انقلاب در زمینه‌ی مهندسی عمران رشد زیادی داشته است.
با توجه به روند رو به رشد ساخت و ساز بناهای شهری در ایران و احتیاج به مسکن و ساختمان به نظر می‌رسد بازار کار این رشته همچنان پویا و پرتحرک باشد.
وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر
امکان ادامه‌ی تحصیل در مقاطع کارشناسی ارشد در گرایش‌های جلوبرندگی، مکانیک پرواز، سازه‌های هوایی، آیرودینامیک، هواوفضا میسر است.
وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر
امکان ادامه تحصیل تا مقطع دکتری فراهم است.
انتخاب رشته فرآیند پیچیده‌ای است که نیاز به تخصص بالایی دارد. جهت انجام انتخاب رشته‌ی دانشگاهی توسط مهندس علی قاسمی با ما تماس بگیرید.