هدف و ماهیت
رشته مهندسی کامپیوتر که به طراحی و ساخت اجزای مختلف کامپیوتر می‌پردازد، از اهمیت بسیار زیادی در دنیای امروز برخوردار است. هدف از تحصیل در رشته مهندسی کامپیوتر تربیت کارشناسانی است که در زمینه‌ی تحلیل، طراحی، ساخت و راه‌اندازی دستگاه‌ها و مجموعه‌های سخت‌افزاری جدید، بررسی و شناخت مجموعه‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری موجود، نگهداری، عیب‌یابی و تعمیر و اصلاح و توسعه فعالیت کنند. طراحی، شبیه‌سازی، فرآوری، پردازش، سنجش، آموزش، ویرایش و … همه مفاهیمی هستند که با بالاترین دقت و در کوتاه‌ترین مدت زمان ممکن در برنامه‌های نرم افزاری کامپیوتر انجام می‌شوند. لذا هدف از رشته مهندسی کامپیوتر تربیت نیروی متخصص برای انجام امور فوق است.کامپیوتر دارای دو جزء متفاوت سخت‌افزار و نرم‌افزار است. اجزاء فیزیکی و قابل لمس کامپیوتر مانند مدارها و بردهای الکترونیکی سخت‌افزار نامیده می‌شوند. نرم افزار جزء غیر قابل لمس کامپیوتر است. نرم‌افزار برنامه‌ها و داده‌هایی است که به کامپیوتر فرمان می‌دهند که چه عملی را انجام دهد. یک مهندس نرم‌افزار یاد می‌‌گیرد که چگونه نرم‌افزارهای بزرگ و عظیم را طراحی و برنامه‌ریزی کند، تست و ارزیابی نهایی نماید و در نهایت مستند سازد. پس بدینگونه نیست که یک تعمیرکار کامپیوتری، یک مهندس سخت‌افزار و یک اپراتور کامپیوتر یک مهندس نرم‌افزار تلقی گردد.
نرم‌افزار در حقیقت روح و جان کامپیوتر است که به سخت‌افزار هویت می‌بخشد و اصولاً به برنامه‌ای گفته می‌شود که برای به‌کارگیری سخت‌افزار ساخته شده باشد. نرم افزارها را می‌توان به دو رده‌ی کلی دسته‌بندی کرد که عبارتند از: نرم‌افزارهای سیستمی و نرم‌افزارهای کاربردی. نرم‌افزارهای سیستمی برنامه‌هایی هستند که کامپیوتر برای فعال شدن یا سرویس دادن به آن نیاز دارد و به این دلیل از سوی سازندگان سیستم‌های کامپیوتری عرضه می‌شوند و مهم‌ترین آنها سیستم عامل، برنامه‌های سودمند و مترجم‌های زبان می‌باشد. نرم‌افزارهای کاربردی نیز برنامه‌هایی هستند که کاربر یا خود، آنها را می‌نویسد یا شرکت‌های نرم‌افزاری آنها را تهیه کرده و برای فروش عرضه می‌کنند. اینگونه برنامه‌ها معمولاً عمومیت برنامه‌های سیستم را نداشته و برای زمینه‌های مختلف مهندسی، علمی، تجاری، آموزشی، تفریحی و یا طراحی نوشته می‌شوند. مهندسی سخت‌افزار در مقطع لیسانس به مطالعه، بررسی و طراحی سخت‌افزاری، کنترل سخت‌افزاری و شبکه‌های کامپیوتری می‌پردازد. برای مثال یک مهندس سخت‌افزار می‌تواند طراحی سخت‌افزاری کند که با ICها کار کند، با کامپیوتر کار کند و یا از دروازه‌های کامپیوتر استفاده نماید و در نهایت می‌تواند به طراحی مدارهای مجتمع دیجیتالی بپردازد. که البته به این بخش از سخت‌افزار بیشتر در مقطع کارشناسی‌ارشد و دکتری پرداخته می‌شود.
توانایی‌های فارغ التحصیلان
فارغ‌التحصیلان مقطع کارشناسی مهندسی کامپیوتر، قابلیت‌ها و توانایی‌های زیادی دارند و چنانچه در مسیر مناسب هدایت شوند، قادر خواهند بود مشکلات زیادی را حل کنند. برخی از این توانایی‌ها به شرح زیر است:
- بررسی و شناخت نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای جدید و به‌کارگیری آنها.
- بررسی کمبودها و نیازهای نرم‌افزاری و سخت‌افزاری بخش‌های صنعت و خدمات و تدوین نیازهای آنها، امکان‌سنجی و تعیین ابزار و نیروی انسانی لازم برای رفع کمبودها.
- تجزیه و تحلیل سیستم‌های کوچک و متوسط نرم‌افزاری و سخت فزاری و ارائه‌ی راه حل مناسب برای اجرای آنها.
- طراحی مجموعه‌های کوچک و متوسط نرم‌افزاری و سخت‌افزاری و تولید طرح‌های اجرایی برای آنها.
- اجرای طرح‌های کامپیوتری، نصب، آزمایش و آموزش آنها.
- 6 ) پشتیبانی و نگهداری سیستم‌های نرم افزاری شامل شناسایی خطاها، رفع خطاها و افزودن امکانات جدید به سیستم‌ها.
- عیب‌یابی کامپیوترها و سیستم‌های کامپیوتری و رفع عیب‌ها.
- شناسایی فنون جدید طراحی و ساخت کامپیوتر و ارزیابی و به‌کارگیری آنها.
توانایی‌های ذکر شده مربوط به کارشناسان نرم‌افزار و سخت‌افزار می‌باشد، اما روشن است که کارشناسان نرم‌افزار در محدوده‌ی مسائل نرم‌افزاری توانایی بیشتری دارند و برعکس کارشناسان سخت‌افزار در محدوده‌ی مسائل سخت‌افزاری از توانایی بیشتری برخوردارند.
توانایی‌های جسمی، علمی و روانی مورد نیاز و قابل توصیه
توانایی علمی: یک مهندس کامپیوتر باید سخت‌کوش و با پشتکار باشد چون رشته مهندسی کامپیوتر رشته پویایی است و همیشه باید اطلاعاتش به روز بوده و به دنبال فراگرفتن مطالب جدید باشد. مهندس کامپیوتر باید پایه‌ی ریاضی قوی داشته و توانایی‌اش در زمینه‌ی فیزیک خوب باشد. همچنین لازم است فردی خلاق باشد تا بتواند مسائل را از راه‌های ابتکاری حل کند.
علاقمندی‌ها: مهندس کامپیوتر نرم‌افزار و سخت‌افزار باید به یادگیری و مطالعه علاقه‌مند باشد تا پیشرفت در خور توجه داشته باشد. همچنین باید از جست‌وجو و کاوش در مدارها و ریزساختارها استقبال کند و به کار با کامپیوتر علاقه داشته باشد.
توانایی مالی: با توجه به توضیحات گفته شده داشتن یک دستگاه کامپیوتر برای یک مهندس کامپیوتر امری ضروری به نظر می‌رسد ولی اینگونه نیست که بدون داشتن کامپیوتر دانشجویان از ادامه تحصیل و پیشرفت باز بمانند.
نکات تکمیلی
بعضی از افراد تصور می‌کنند که مهندسی سخت‌افزار در حد یک تعمیرکار کامپیوتر است در حالیکه کار یک مهندس سخت‌افزار، تعمیر یا نصب و راه‌اندازی کامپیوتر نیست. هر چند که می‌تواند چنین کاری را انجام دهد. در واقع کار یک مهندس سخت‌افزار، طراحی‌های سخت‌افزاری است و به همین دلیل در دانشگاه دروسی مثل ریاضیات و یا مدارهای منطقی را مطالعه می‌کند. همچنین برخلاف تصور کسانی که یک اپراتور را در حد یک مهندس نرم‌افزار می‌دانند، باید گفت که یک مهندس نرم‌افزار لازم است از دانش ریاضی خوبی برخوردار باشد تا بتواند برنامه‌های کامپیوتری را طراحی کند و آنها را توسعه دهد. برای مثال باید بتواند یک کار گرافیکی را از بنیان طراحی کند. کاری که از عهده‌ی یک اپراتور بر نمی‌آید. و به همین دلیل ما معتقدیم که کلاس‌های آزاد آموزش کامپیوتر هیچ وقت نمی‌توانند یک مهندس کامپیوتر پرورش دهند.
گرایش‌های مقطع کارشناسی
رشته مهندسی کامپیوتر در مقطع کارشناسی در ابتدای امر بدون گرایش است اما پس از گذراندن 2 الی 4 ترم دانشجویان می‌توانند گرایش‌های خود را به سخت‌افزار و نرم‌افزار انتخاب نمایند که البته این دو گرایش در مقطع کارشناسی تفاوت قابل توجهی با یکدیگر ندارند.
گرایش سخت‌افزار در برگیرنده‌ی فعالیت‌های آموزشی، پژوهشی و صنعتی در خصوص قطعات، بردها، تجهیزات و در نهایت سیستم‌های کامپیوتری در مقیاس‌های مختلف است و یکی از شاخه‌های مهم آن به نام معماری کامپیوتر (طراحی و ساخت کامپیوتر) می باشد. هدف از گرایش نرم‌افزار کامپیوتر، آموزش و پژوهش در زمینه زبان‌های مختلف برنامه نویسی، سیستم‌های عامل مختلف و طراحی انواع الگوریتم‌ها می باشد.
آیندهی شغلی و بازار کار
با توجه به گسترش روزافزون دنیای کامپیوتر امروزه بیش از هر زمان دیگری نیاز به متخصصان کامپیوتر احساس می‌شود. امروزه یک مهندس کامپیوتر اگر علاقه‌مند به کار باشد، هیچ وقت با مشکل بی‌کاری روبه رو نمی‌شود. به خصوص مهندسین نرم‌افزار فرصت‌های شغلی بیشتری داشته و برای کارکردن نیاز به امکانات و تجهیزات زیادی ندارند. فرصت‌های شغلی رشته مهندسی کامپیوتر به حدی گسترده و متعدد است که نه تنها فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی کامپیوتر به راحتی جذب بازار کار می‌شوند بلکه دانشجویان دو سال آخر رشته مهندسی کامپیوتر نیز می‌توانند وارد بازار کار شده و فعالیت کنند. برای مهندسین سخت‌افزار هم امکان کار در شرکت‌های تولید کننده‌ی قطعات و دستگاه‌ها و مراکز صنعتی تولیدی بسیار فراهم است و از نظر سطح درآمدی هم با توجه به دانش و پشتکار شخصی در حد قابل قبول و ایده‌آلی قرار دارند. از طرفی با توجه به استفاده روزافزون از شبکه اینترنت زمینه‌ی کار در رشته مهندسی کامپیوتر نیز بسیار مهیاست.
وضعیت نیاز کشور به این رشته در حال حاضر
رشته‌ی کامپیوتر که باعث جهانی شدن اطلاعات و ارتباطات شده است، رشته‌ی امروز و آینده است تا جاییکه پیش‌بینی می شود تا 10 سال دیگر در کشورهای پیشرفته مردم همان‌قدر که به نیروی برق وابسته هستند به شبکه اینترنت وابسته خواهند شد. با توجه به توضیحات گفته شده روند رو به رشد استفاده از کامپیوتر در زندگی روزانه، اشتغال و موقعیت کاری برای فارغ‌التحصیلان این رشته فراهم است تا در قالب شرکت‌های تولیدکننده‌ی نرم‌افزار، شرکت‌های تولیدکننده‌ی قطعات، مراکز صنعتی تولیدی، شرکت‌ها و مؤسسات خدماتی، مراکز آموزشی و … مشغول به کار شده و فعالیت کنند. با توجه به پیشرفت کند ایران نسبت به جامعه جهانی کامپیوتر، در سال‌های اخیر نیاز به مهندسین خلاق و کوشا در این زمینه کاملاً احساس می‌شود.
روند رو به رشد استفاده از کامپیوتر در محافل عمومی و خصوصی، استفاده گسترده از شبکه‌ی اینترنت و زمینه‌های مرتبط با آن، فراهم آمدن شرایط آموزش و تجارت الکترونیک همه و همه دست به دست هم داده‌اند تا از همین حالا چشم‌انداز روشنی نسبت به آیندهی این رشته وجود داشته باشد به نحوی که فعالان در این زمینه از آینده معلوم و مطمئنی برخوردار خواهند بود. تنها نگرانی به قسمت نرم‌افزار مربوط می‌شود که باید مهندسان خلاق ایرانی اقدام به تهیه‌ی نرم‌افزارهای گوناگون و کارآمد کرده تا تنها مصرف کننده صرف نباشیم.
انتخاب رشته فرآیند پیچیده‌ای است که نیاز به تخصص بالایی دارد. جهت انجام انتخاب رشته‌ی دانشگاهی توسط استاد علی قاسمی با ما تماس بگیرید.