هدف و ماهیت
رشته‌ی فوریت‌های پزشکی یکی از برنامه‌های آموزشی گروه پزشکی است. دانش‌آموختگان این مقطع به عنوان عضوی از تیم سلامت، ارائه خدمات و امدادرسانی به بیماران و مصدومین را در مرحله‌ی پیش بیمارستانی به عهده دارند و گستره‌ی این خدمات آحاد جامعه را در بر می‌گیرد. دوره کاردانی فوریت‌های پزشکی اولین مقطع تحصیلی این رشته است که برنامه‌ی آن بر اساس ضوابط علمی و ارزش‌های اسلامی تهیه و تدوین گردیده است . آموزش فوریت‌های پزشکی در سطح کاردانی زمینه‌ی نیاز تربیت تکنسین‌های حرفه‌ای است که با بهره‌گیری از آخرین اطلاعات علمی با دانش و مهارت خود خواهند توانست بعنوان عضوی از تیم سلامت، خدمات مورد نیاز جامعه را با لحاظ کلیه‌ی جوانب انسانی، اخلاقی، شرعی و قانونی ارائه نمایند.
هدف از این رشته تعلیم و تربیت نیروی انسانی مجرب و کارآمد و متعهد به ارزش‌های اسلامی و انسانی از اجزاء رسالت آموزش رشته‌ی فوریت‌های پزشکی محسوب می‌گردد. فارغ‌التحصیلان این رشته با کسب دانش و مهارت‌های لازم و منطبق بر نیازهای جامعه و همگام با بالاترین استانداردها قادر خواهند بود امدادرسانی و خدمات مراقبتی پیش بیمارستانی را به بیماران و مصدومین در حداقل زمان ممکن و با کیفیت مطلوب به آحاد جامعه ارائه دهند.
تاریخچه‌ی رشته و پیشرفت‌های جدید
امدادرسانی به نیازمندان در شرایط بحرانی ناشی از بلایا و حوادث مختلف در فطرت و نهاد تمامی انسان‌ها وجود دارد و لزوم وجود موسسات امدادرسانی در چنین شرایطی از ضروریات عملکرد در هر جامعه‌ای می‌باشد. رشته فوریت‌های پزشکی بعنوان یک تخصص حرفه‌ای از دهه‌ی 1960 میلادی در آمریکا پایه‌گذاری شده و طی قریب به نیم‌قرن اصلاحات و در نتیجه پیشرفت‌های بسیار مطلوبی در زمینه‌های مختلف در این رشته صورت گرفته است. در ایران در سال 1353 به دنبال فروریختن سقف فرودگاه مهرآباد و بر جای گذاشتن خسارات جانی و مالی، دولت وقت تصمیم به تأسیس «اورژانس پیش بیمارستانی» گرفت و در همان سال تربیت نیروهای مورد نیاز تحت نظر کارشناسان خارجی طی دوره‌ی 6 ماهه صورت گرفت در سال 1354 مرکز اورژانس تهران با 7 پایگاه راه‌اندازی گردید و متعاقب آن مرکز اطلاعات اورژانس 115 شهرستان‌ها نیز تشکیل شد.
مراکز اورژانس 115 تا سال 1376 متأسفانه هیچ روند تکاملی نداشته و در این سال دولت طرح سازماندهی اورژانس‌ها را از اولویت‌های برنامه‌ی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام نمود و در همین راستا با همکاری متخصصین مختلف مشخصات کلی برنامه و سرفصل دروس رشته‌ی فوریت‌های پزشکی تدوین و در هشتمین جلسه‌ی شورای عالی برنامه‌ریزی علوم پزشکی مورخ 11/4/79 به تصویب رسید. از سال 1381 با جذب دانشجو به صورت نیمه متمرکز در تعداد محدودی از دانشگاه‌ها، تربیت نیروی متخصص در این رشته وارد مرحله‌ی جدیدی گردید. در سال 1385 که با توجه به نیاز مبرم به خدمات دانش‌آموختگان، این رشته در 30 دانشگاه علوم پزشکی کشور راه‌اندازی و تربیت دانشجو در آن در حال اجرا است . در مهرماه 1385 هیأت ممتحنه و ارزشیابی رشته‌ی فوریت‌های پزشکی توسط معاونت آموزشی و امور دانشجویی وزارت متبوع تعیین و بازنگری در اهداف و استاندارهای رشته آغاز شد.
ما اعتقاد داریم
به مصداق آیه 31 سوره‌ی مبارکه‌ی مائده (و من احیاها فکانما احیا الناس جمیعا) نجات جان یک انسان همانند نجات جان بشریت است به همین جهت تلاش در جهت حفظ حیات و نجات جان انسان‌ها یک وظیفه‌ی شرعی، اخلاقی و اجتماعی محسوب می‌گردد. تأکید بر ارزش‌های اخلاقی، حرفه ای و قانونی یکی از اجزاء ضروری آموزش رشته‌ی فوریت‌های پزشکی به شمار می‌رود .
با توجه به اینکه کشور ما از ده کشور بلاخیز دنیاست در آموزش دانشجویان ایجاد توانمندی در مقابله با بلایای طبیعی مورد تأکید قرار خواهد گرفت .
- پرسنل فوریت‌های پزشکی وظیفه‌ی تأمین، حفظ و ارتقاء سلامت افراد جامعه را بر عهده دارند و این مهم با تکیه بر دانش روز و توجهه به نیازهای جامعه و شرایط جغرافیایی و اقلیمی قابل دست‌یابی است.
- تلاش در جهت روزآمد کردن اطلاعات علمی و مهارت‌های علمی و ارتقاء مستمر کیفیت آنها سرلوحه‌ی کار قرار می گیرد.
- در آموزش دانشجویان استفاده از استانداردهای روز و منطبق بر نیاز جامعه سرلوحه‌ی برنامه آموزشی قرار می‌گیرد.
- روش آموزش باید متنوع و بر اساس نیازها، توانایی‌ها و تجربیات قبلی فراگیران باشد و با مد نظر قرار دادن استانداردهای ملی، منطقه‌ای و بین المللی بر اساس تجربیات گذشته نیازهای حال و آینده ارائه می‌شود.
- حفظ کرامت انسانی در ارائه‌ی خدمت یکی از ارکان ارزشی رشته‌ی فوریت‌های پزشکی خواهد بود.
- حفظ ارزش‌های اسلامی و احترام به خصیت انسان‌ها به عنوان یک ارزش مهم همواره مد نظر ارائه‌کنندگان خدمت قرار خواهد گرفت.
- پژوهش یکی از ابزارهای ارتقای علمی این رشته بوده و مبنای تصمیم‌گیری در تدوین برنامه و ارائه‌ی خدمات می‌باشد.
دورنما
بر اساس این برنامه‌ی آموزشی طی ده سال آینده همگام با تحول جامعه‌ی دانشجویان این رشته مطابق با استانداردهای جهانی آموزش خواهند دید. با اجرای برنامه‌ی آموزشی مقطع کاردانی فوریت پزشکی، داشن‌آموختگان قادر به ارائه مطلوب خدمات مطابق با شرح وظایف خواهند بود. با تدوین برنامه‌ی آموزش مقاطع بالاتر متناسب با استانداردهای جهانی دانش‌آموختگان این رشته خواهند توانست با حضور فعال در عرصه‌های مختلف ارائه‌ی خدمات در مرکز فوریت‌های پزشکی برترین خدمات اثربخش و مقرون به صرفه را در جهت اعتلای سلامت جامعه و کاهش مرگ و میر و نقص عضو در مددجویان ارائه داده و در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی مطرح باشند.
اهداف کلی
هدف کلی آموزش رشته‌ی فوریت‌های پزشکی، تربیت نیروی مجرب، کارآمد و متعهد است که قادر باشند بعنوان عضوی از تیم سلامت وظیفه خطیر امدادرسانی به آحاد جامعه را در زمان نیاز ( از بدو درخواست تا انتقال به مراکز درمانی)به نحو احسن به انجام رسانند.
نقش‌های دانش‌آموختگان
این نقش‌ها شامل نقش‌های مراقبتی، آموزشی، بهداشتی و مدیریتی در محله پیش بیمارستانی می‌باشد.
نکته: افراد مستعد نقش پژوهشی را هم می توانند در مرحله‌ی پیش بیمارستانی انجام دهند.
وظایف حرفه‌ای دانش‌آموختگان
- ارزیابی اولیه و سریع بیماری
- ارائه کمک‌های اولیه‌ی پزشکی به بیماران بدحال و مصدومان
- برقرار ساختن ارتباط با مراکز اصلی اورژانس و پزشک مشاور
- ارائه گزارش پزشکی مناسب و مفید به پزشک مشاور یا مرکز پیام و کسب تکلیف
- به‌کارگیری صحیح تجهیزات موجود در آمبولانس به منظور پایش، جابجایی، انتقال و تثبیت وضعیت بیمار
- انجام اقدامات پایه، نظیر گرفتن مسیر وریدی مناسب، تجویز اکسیژن، باز نگاه داشتن راه هوایی، انجام پایش قلبی و نیز اقدامات احیای قلبی ریوی پایه در موارد ایست قلبی تنفسی، تجویز مایعات در موارد شوک
- تجویز صحیح داروهای موجود در آمبولانس، انجام انتوباسیون لوله تراشه، دادن شوک الکتریکی به بیمار و سایر اقدامات احیاء پیشرفته با کسب مجوز از پزشک مسئول یا بر اساس دستورالعمل‌های ابلاغ شده
- رانندگی وسیله نقلیه جهت رسیدن سریع به محل ماموریت و حمل بیمار به مراکز درمانی در اسرع وقت
- رعایت اخلاق حرفه‌ای و اطمینان بخشی به بیمار و همراهان
- انجام سایر مسئولیت‌های محوله بر اساس دستورالعمل‌های سازمانی و بخشنامه‌ای اداری
تبصره: فضای عملکردی فارغ‌التحصیلان این رشته به طور کلی در حوزه‌ی پیش بیمارستانی و در موارد خاصی درحوادث غیر مترقبه است.
رشته‌های مشابه در خارج از کشور
رشته‌ی مشابه در خارج از کشور وجود دارد به عنوان مثال در ایالات متحده آمریکا، به این گروه‌ها تکنسین فوریت‌های پزشکی (Emergency Medical Technician) اطلاق می‌شود که در سه مقطع پایه (EMT Basic) شده برای این رشته در ایران در حد EMT Intermediate می‌باشد.
توانایی‌های لازم و قابل توصیه
رشته‌ی فوریت‌های پزشکی به صورت نیمه متمرکز دانشجو می‌پذیرد و داوطلبان پس از قبولی در آزمون علمی باید در آزمون حضوری این رشته نیز شرکت کنند و در صورت داشتن توانایی‌های روحی لازم از قبیل انضباط‌پذیری، گذشت و ایثار واعتماد به نفس آمادگی فعالیت در شرایط سخت و همچنین آمادگی جسمی کامل مانند عدم ابتلا به بیماری‌های مزمن و صعب‌العلاج مثل دیابت، فشار خون، آسم، نارسایی کلیه، بیماری‌های پیشرفته قلبی، صرع و بیماری‌های روانی در این رشته پذیرفته می‌شوند. گفتنی است که در رشته‌ی فوریت‌های پزشکی داشتن قدرت بینایی خوب، مهارت‌های بدنی، روانی کلام و حداقل قد 170 سانتی‌متر برای امدادرسانی سریع و صحیح ضروری است. در ضمن این رشته تنها از بین داوطلبان مرد دانشجو می‌پذیرد.
موقعیت شغلی در ایران
دانش‌آموختگان این رشته می‌توانند در مرکز مدیریت حوادث و فوریت‌های پزشکی در سراسر کشور، آمبولانس‌های خصوصی یا در سازمان‌های مشابه فعالیت کنند.
درس‌های این رشته در طول تحصیل
دروس پایه: تشریح و فیزیولوژی، میکروب‌شناسی و انگل‌شناسی، بهداشت عمومی، زبان تخصصی.
دروس اصلی: داروشناسی، فرایند عملیات و اطلاعات فنی، نشانه‌شناسی و معاینات بدنی، جابه‌جایی و حمل بیمار، اخلاق و مقررات حرفه‌ای، آشنایی با سازمان‌های امدادی، بهداشت روانی و فوریت‌های روان‌پزشکی، فوریت پزشکی در بلایا، کلیات پزشکی.
دروس تخصصی: احیای قلبی ـ ریوی، اختلالات سیستم قلبی ـ عروقی، شکستگی‌ها و دررفتگی‌ها، مسمومیت‌ها و گزیدگی‌ها، فوریت‌های پزشکی، در شرایط خاص، خونریزی‌ها، کاهش سطح هوشیاری، سوختگی، سرمازدگی و گرمازدگی. (منبع: کتاب آشنایی با رشته های دانشگاهی سازمان سنجش آموزش کشور تالیف خانم فیروزه سودایی ونرم‌افزار سامان رشته‌ی سازمان سنجش).
انتخاب رشته فرآیند پیچیده‌ای است که نیاز به تخصص بالایی دارد. جهت انجام انتخاب رشته‌ی دانشگاهی توسط استاد علی قاسمی با ما تماس بگیرید