هدف و ماهیت
در هر تیک‌تاک ساعت، نوزاد یا نوزادانی در گوشه و کنار دنیا متولد می‌شوند. حادثه‌ای که کثرت و قدمت آن باعث شده است تا عظمت این بزرگ‌ترین معجزه خلقت از چشم‌ها پنهان بماند. آری! تولد بزرگ‌ترین، باشکوه‌ترین و بحرانی‌ترین لحظه‌ی زندگی و قدیمی‌ترین تجربه‌ی بشری است و در میان مشاغل نیز مامایی( در شکل سنتی آن) یکی از قدیمی‌ترین مشاغل است. زیرا از قدیم، عده‌ای از زنان بودند که به دلیل تجربه‌ی بسیار و اطلاع از داروهای گیاهی و تاثیرات آنها، به زنان دیگر کمک می‌کردند تا وضع حمل آسان‌تر و ایمن‌تری داشته باشند. البته نباید تصور کرد که آنچه امروز به نام رشته مامایی معروف است، ادامه و دنباله‌ی همان مامایی سنتی است بلکه امروزه، رشته مامایی دانشی است که بر مشاهده، آموزش، پیشگیری، تحقیق، تشخیص و درمان استوار شده است. مامایی یکی از زیرمجموعه‌های علوم پزشکی است که نقش‌های بسیار گسترده‌ای اعم از نقش مشاوره‌ای، آموزشی، مراقبتی، حمایتی، درمان‌گری و تحقیقاتی است. البته تمامی این نقش‌ها در ارتباط با مادر و کودک مفهوم پیدا می‌کند یعنی ماما به مشاوره قبل، بعد و هنگام ازدواج، آموزش نحوه تنظیم خانواده، مراقبت در دوران بارداری، زایمان طبیعی و مراقبت بهداشتی مادر و کودک و آموزش به دختران در زمینه بهداشت دوران بلوغ و بعد از آن می‌پردازد. حیطه‌ی رشته‌ی مامایی از دوران قبل از حاملگی شروع می‌شود و تا پس از زایمان و 6 سالگی کودک ادامه پیدا می‌کند.
در دوران قبل از حاملگی ماما بررسی می‌کند که آیا یک مادر توانایی حامله شدن را دارد و اگر حامله شود خطری برای خودش یا جنینش به وجود می‌آید یا نه؟ برای مثال مادران دیابتی، مادرانی که بیماری قلبی پیشرفته دارند، مادرانی که سابقه‌ی خانوادگی واضحی از ناهنجاری‌های ژنتیکی دارند و مادرانی که قبلاً بچه معلول به دنیا آورده یا چند بار سقط کرده‌اند، باید قبل از حاملگی با ماما مشورت کرده و آزمایش‌های لازم را انجام دهند. در واقع در این مرحله ماما به مشاوره با زنان علاقه‌مند به بارداری و شناسایی زنان پر خطر از نظر بارداری و زایمان می‌پردازد و آنها را به متخصص مربوط ارجاع می‌دهد. مرحله‌ی بعد حاملگی است که در این مرحله مراقبت از باردار در درمانگاه‌ها یا کلینیک‌های مراقبت از بارداری بر عهده‌ی ماما است. در این دوران خانم باردار در فواصلی معین که ماما مشخص می‌کند به کلینیک مراجعه کرده و معاینه می‌شود تا ماما ضمن معاینه، مشاوره و آزمایش از سلامت مادر و جنین مطمئن گردد و در صورتی که خطری مادر یا جنین را تهدید می‌کند زود تشخیص داده و از عواقب جدی و وخیم آن جلوگیری نماید. برای مثال مادری که دچار فشار خون حاملگی شده است اگر زود تشخیص داده نشود به قیمت جان مادر و جنین تمام خواهد شد. گفتنی است که در این مرحله ماما می‌تواند در زمینه‌های مختلف مانند تغذیه، بهداشت فردی، ورزش، تکنیک‌های تنفس و اطلاع از سلامت جنین به مادر آموزش داده و او را برای زایمان آماده سازد.
مرحله بعد مرحله زایمان است که از پذیرش مادر در اتاق درد شروع شده و به وضع حمل در اتاق زایمان خاتمه پیدا می‌کند. در این مرحله ماما بررسی‌های اولیه را انجام می‌دهد و پس از اطمینان از آمادگی مادر برای زایمان و سلامت مادر و جنین همچنین اطمینان از یک زایمان طبیعی مسئولیت زایمان را برعهده می‌گیرد. در این مرحله اگر زایمان با مشکلی روبه‌رو باشد مثلاً جنین در حالت طبیعی نبوده یا مادر بیماری خاصی مثل بیماری قلبی پیشرفته داشته باشد یا اینکه نیاز به سزارین باشد، این وظیفه‌ی پزشک زنان و زایمان است که مسئولیت زایمان را در بیمارستان یا زایشگاه بر عهده بگیرد.
در مرحله بعد از زایمان نیز کنترل سلامت نوزاد و مادر و آموزش نحوه‌ی رسیدگی و چگونگی نگهداری فرزند بر عهده‌ی ماما است. مرحله بعد نیز واحد بهداشت مادر و کودک است که در این مرحله تعیین وضعیت رشد و تکامل کودک شامل رشد فیزیکی و تکامل‌های اجتماعی، رفتاری و گفتاری از 5 روزگی تا 6 سالگی و واکسیناسیون کودک بر عهده ماما است. از سوی دیگر بخشی از کار ماما به زنان بر می‌گردد. در این بخش ماما در درمانگاه‌های زنان یا در مطب‌های خصوصی به پیشگیری‌های اولیه از سرطان دهانه رحم و پستان پرداخته یا در مراکز نازایی به عنوان مشاور نازایی فعالیت می‌کند.
توانایی‌های مورد نیاز و قابل توصیه
رشته‌های علوم پزشکی به ویژه سه رشته پزشکی، پرستاری و مامایی نیاز به علاقه و احساس مسئولیت بسیار دارد . برای مثال یک ماما بدون عشق و علاقه‌ی لازم، نمی‌تواند فریادهای ناشی از درد یک زائو را تحمل کند و پاسخگوی نیازهای او باشد.
رشته‌ی مامایی عشق و علاقه و صبر و حوصله بسیار بالا می‌خواهد چون یک خانم در حال زایمان، شرایط بسیار حساسی دارد و بسیاری از حرف‌ها یا حرکاتش در اختیار خودش نیست و یک ماما باید در حد امکان با صبر و حوصله بسیار به او آرامش و قوت قلب بدهد و توجه داشته باشد که مسئولیت جان دو نفر یعنی مادر و جنین او را بر عهده دارد. همچنین یک ماما باید بسیار باهوش و نکته‌سنج باشد و از مقابل مسائل هرچند کوچک به سادگی نگذرد، زیرا خیلی از مسائل یا علائم کوچکی که در هنگام بارداری یا زایمان ظاهرمی‌شود، در صورت عدم توجه می‌تواند خطرات جانی برای نوزاد یا مادر به دنبال داشته باشد.
همچنین دانشجوی این رشته باید تحمل خون و خونریزی، شب‌کاری و در کل کار در محیط بیمارستان را داشته باشد و به کار عملی نیز علاقه‌مند باشد چون دروس این رشته بیشتر عملی است و کمتر جنبه تئوری دارد.
در سال‌های اخیر دانشجویان مستعد و خوبی وارد رشته‌ی مامایی می‌شوند، اما متاسفانه بسیاری از دانشجویان شناخت دقیقی از این رشته ندارند. برای مثال نمی‌دانند که در ترم‌های اول باید در بیمارستان کارها و خدمات ابتدایی پرستاری را انجام دهند و حتی گاهی اوقات به همین دلیل سرخورده می‌شوند و انصراف می‌دهند، در حالیکه اگر با علاقه و عشق لازم وارد این رشته شوند، متوجه می‌شوند که مامایی رشته‌ی با ارزش و پراهمیتی است که از نظر معنوی می‌تواند انسان را به معنای واقعی کلمه راضی کند. دانشجوی مامایی باید از نظر جسمی و روحی سلامت کامل داشته و از روابط اجتماعی خوبی برخوردار باشد چون مشاوره و آموزش بخش مهمی از کار یک ماما است. گفتنی است که رشته‌ی مامایی تنها از بین داوطلبان زن دانشجو می‌پذیرد.
وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر
کارشناسی ارشد مامائی ناپیوسته به اولین مقطع تحصیلی پس از کارشناسی گفته می‌شود. طول دوره‌ی کارشناسی ارشد حداقل 2 سال و حداکثر 3 سال است. دوره‌ی دکترای مامایی که پس از اتمام تحصیلات در مقطع کارشناسی ارشد، می‌توان به آن راه یافت.
آینده شغلی و بازار کار
از مراکزی که یک ماما می‌تواند در آنها مشغول به کار شود، می‌توان به بیمارستان‌ها، زایشگاه‌ها، درمانگاه‌ها و مراکز بهداشتی اشاره کرد. همچنین ماما طبق قوانین حاضر در صورت داشتن مدرک کارشناسی می‌تواند مطب دایر کرده و در آن به ارائه خدمات بهداشتی و درمانی بپردازد.
انتخاب رشته فرآیند پیچیده‌ای است که نیاز به تخصص بالایی دارد. جهت انجام انتخاب رشته‌ی دانشگاهی توسط استاد علی قاسمی با ما تماس بگیرید